Arbeidsrecht en insolventie
Over de positie van de werknemer van een insolvente werkgever
Gebonden Nederlands 2019 1e druk 9789013151213Samenvatting
In Nederland is de werknemer goed beschermd – tenminste, zolang de werkgever niet failliet gaat. Bij een faillissement valt de bescherming namelijk grotendeels weg. Deze uitgave buigt zich over de gevolgen van faillissement op het loon, het einde van de arbeidsovereenkomst, het concurrentiebeding, de doorstart en de medezeggenschap.
De ontwikkelingen op het vlak van arbeidsrecht en insolventie zetten zich voort. Nieuwe rechtspraak, wetgeving en maatschappelijke ontwikkelingen volgen elkaar in een rap tempo op. Arbeidsrecht en insolventie is een onmisbare gids voor praktijkjuristen omtrent dit dynamische onderwerp.
Met haar actuele én grondige benadering van het onderwerp vult de uitgave een belangrijke leegte in de vakliteratuur omtrent arbeidsrecht en insolventie. Hiermee is de titel een bron van informatie voor zowel insolventierechtjuristen (caratoren/bewindvoerders/rechter-commissarissen) als arbeidsrechtjuristen (arbeidsrechtadvocaten en kantonrechters).
Wanneer een bedrijf failliet gaat, komt aan veel vormen van werknemersbescherming abrupt een eind. Er is geen serieuze ontslagbescherming meer - ook niet voor de zieke of zwangere werknemer. De opzegtermijn wordt verkort en een eventueel recht op de transitievergoeding valt eveneens weg.
Ook bij een doorstart van het bedrijf is de overgang van de werknemer bepaald geen zekerheid, laat staan de voorwaarden waaronder dit zou plaatsvinden. Dit alles maakt het faillissement in sommige gevallen tot een aantrekkelijk reorganisatie-instrument. Daarbij wordt in de praktijk soms gekozen voor een in stilte voorbereide doorstart, de zogenaamde pre-pack.
Deze bundel brengt gedetailleerd in kaart hoe het faillissement van een werkgever - en waar relevant ook van een verleende surseance loon - doorwerkt op:
-het loon
-het einde van de arbeidsovereenkomst
-het concurrentiebeding
-de doorstart
-de medezeggenschap
Daarnaast staat de auteur stil bij de cruciale vraag in hoeverre een werkgever misbruik van faillissement maakt als deze het faillissement aanvraagt met het oog op omzeiling van de rechten van de werknemer.
Specificaties
Lezersrecensies
Inhoudsopgave
HOOFDSTUK 1
Inleiding en onderzoeksvragen / 1
1.1 Arbeidsrecht en insolventierecht: een spanningsveld / 1
1.2 Begripsbepaling / 4
1.3 Probleemstelling en onderzoeksvragen / 6
1.4 Onderzoeksopzet/aanpak / 7
1.5 Leeswijzer / 8
HOOFDSTUK 2
Arbeidsrecht en insolventie in historisch perspectief / 11
2.1 Geschiedenis van de Wet op de Arbeidsovereenkomst (1907) / 11
2.2 Geschiedenis van de Faillissementswet (1893) / 13
2.3 Raakvlakken Wet op de Arbeidsovereenkomst en Faillissementswet / 15
2.4 Voorrecht op loon / 17
2.5 Invoering BBA 1945 / 18
2.6 Herziening ontslagrecht in 1953 / 19
2.7 Loongarantieregeling / 20
2.8 Wijziging BBA 1988 / 21
2.9 Leerstuk misbruik faillissement / 23
2.10 Doel faillissement: schuldeisersbenadering versus forumbenadering / 25
2.11 Toenemende invloed van Europese regelgeving en jurisprudentie / 25
2.12 Wet Continuïteit Ondernemingen I en II / 27
2.13 Het Smallsteps-arrest van het Hof van Justitie van de Europese Unie / 28
2.14 Wet werk en zekerheid / 29
2.15 Conclusie / 29
HOOFDSTUK 3
Loon en loongarantieregeling / 31
3.1 Inleiding en plan van behandeling / 31
3.1.1 Inleiding / 31
3.1.2 Plan van behandeling / 33
3.2 Boedelschulden en faillissementsschulden / 34
3.3 Loon en faillissement / 38
3.3.1 De ratio van artikel 40 lid 2 Fw / 38
3.3.2 Reikwijdte werknemersaanspraken op grond van artikel 40 lid 2 Fw / 41
3.4 Beëindigingsvergoeding en insolventie / 46
3.4.1 Transitievergoeding / 46
3.4.2 Andere beëindigingsvergoedingen / 47
3.5 Bevoorrechting werknemersaanspraken / 52
3.5.1 Oorsprong en ontwikkeling voorrechten / 52
3.5.2 Reikwijdte voorrechten / 56
3.6 Loongarantieregeling / 59
3.6.1 Ontstaan en achtergrond loongarantieregeling / 59
3.6.2 Reikwijdte loongarantieregeling / 61
3.7 Conclusies en aanbevelingen / 67
HOOFDSTUK 4
Beëindiging van de arbeidsovereenkomst / 73
4.1 Ontslagrecht versus insolventierecht / 73
4.2 Opzegverboden / 75
4.2.1 Inleiding / 75
4.2.2 Algemeen opzegverbod en faillissement / 78
4.2.3 Bijzondere opzegverboden en faillissement / 85
4.3.4 Opzegverboden en surseance / 89
4.4 Opzegtermijnen / 91
4.4.1 Opzegtermijnen bij faillissement / 91
4.4.2 Opzegtermijnen bij surseance / 95
4.4.3 Opzegtermijnen bij voortzetting van de onderneming / 97
4.5 Mogelijkheden tegen ontslag door curator / 98
4.5.1 Geen transitievergoeding / 98
4.5.2 Afbakening mogelijkheden werknemer in geval van faillissement / 98
4.5.3 Historisch perspectief / 99
4.5.3 Actie op grond van artikel 7:681 BW / 102
4.5.4 Actie op grond van artikel 7:682 BW / 104
4.5.5 Aantasting machtiging rechter-commissaris / 105
4.6 De curator en arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd / 108
4.6.1 Einde van rechtswege / 108
4.6.2 Aanzegverplichting / 110
4.7 Opzegging van de arbeidsovereenkomst van de statutair bestuurder / 111
4.7.1 Inleiding / 111
4.7.2 De dubbele rechtsbetrekking van de statutair bestuurder / 112
4.7.3 Verhouding curator – bestuurder / 114
4.7.4 Beëindiging van de rechtsbetrekking met de bestuurder / 114
4.7.5 Een praktijkvoorbeeld: Omta q.q./Aeilkema / 117
4.8 Conclusies en aanbevelingen / 119
HOOFDSTUK 5
Concurrentiebeding / 123
5.1 Concurrentiebeding: definitie en afbakening / 123
5.2 Overgang van onderneming en concurrentiebeding / 126
5.3 Geldigheid concurrentiebeding in geval van faillissement werkgever / 128
5.3.1 Geldigheid concurrentiebeding na faillissement; algemene beschouwing / 128
5.3.2 Betekenis AVM-arresten voor het concurrentiebeding na faillissement werkgever/ 129
5.3.3 Geldigheid van het concurrentiebeding: de rol van artikel 13a Fw / 133
5.3.4 Geldigheid van het concurrentiebeding; de rol van artikel 37 Fw / 136
5.4 Belangenafweging van artikel 7:653 lid 3 BW / 137
5.5 Analyse rechtspraak concurrentiebeding en faillissement / 139
5.6 Gevolgen faillissement werkgever voor de belangenafweging / 144
5.7 Vergoeding 7:653 lid 5 BW / 147
5.8 Onrechtmatig handelen ex-werknemer / 148
5.9 Conclusies en aanbevelingen / 149
HOOFDSTUK 6
Doorstart / 153
6.1 Inleiding / 153
6.2 Doorstart vanuit Europeesrechtelijk perspectief / 157
6.2.1 Algemeen / 157
6.2.2 De andere richtlijnen / 158
6.2.3 Richtlijn overgang van onderneming / 159
6.3 Doorstart onder Nederlands recht / 168
6.4 Doorstart na aanwijzing van een beoogd curator / 176
6.4.1 Inleiding / 176
6.4.2 De Heiploeg-zaak / 177
6.4.3 De Smallsteps-zaak in eerste aanleg / 179
6.4.4 Het Smallsteps-arrest van het Hof van Justitie van de Europese Unie / 181
6.4.5 Gevolgen van het Smallsteps-arrest / 189
6.5 Wetsvoorstel Wet Continuïteit Ondernemingen I / 196
6.6 Na de doorstart: de arbeidsrechtelijke gevolgen / 199
6.6.1 Proeftijd / 199
6.6.2 Ragetlie-regel en ketenregeling / 200
6.6.3 Transitievergoeding / 208
6.6.4 Ontslagvolgorde / 215
6.6.5 Opzegtermijn / 216
6.6.6 Derdenbeding / 217
6.7 Conclusie en aanbevelingen / 218
HOOFDSTUK 7
Misbruik van faillissementsrecht / 225
7.1 Inleiding / 225
7.1.1 Afbakening onderwerp / 225
7.1.2 Relativering belang en omvang problematiek / 226
7.1.3 Opzet hoofdstuk / 229
7.2 Misbruik – Europeesrechtelijke perspectief / 230
7.3 Artikel 3:13 BW en overige misbruikwetgeving / 231
7.3.1 Misbruik in het Burgerlijk Wetboek / 231
7.3.2 Antimisbruikbepalingen in de Faillissementswet / 233
7.4 Misbruik – Nederlandse jurisprudentie / 237
7.4.1 Ammerlaan / 237
7.4.2 MTW/FNV / 238
7.4.3 De Boek/Van Gorp (Digicolor) / 239
7.4.4 Recentere misbruikjurisprudentie / 240
7.5 Instrumentarium gedupeerde werknemer / 243
7.5.1 Introductie / 243
7.5.2 Verzet tegen faillietverklaring (artikel 10 en 13a Fw) / 244
7.5.3 Hoger beroep tegen de machtiging van de rechter-commissaris / 246
7.5.4 Schadevergoeding – (concurrente) vordering op de boedel / 249
7.5.5 Onrechtmatigedaadsactie jegens doorstarter en/of bestuurder/aandeelhouder / 252
7.5.6 Afdwingen afspraken in overnameovereenkomst / 257
7.5.7 Rechtstreeks beroep op art. 7:662 e.v. BW (overgang van onderneming) / 259
7.6 Afronding / 260
HOOFDSTUK 8
Medezeggenschap en andere collectieve aspecten / 263
8.1 Inleiding en plan van behandeling / 263
8.1.1 Medezeggenschap: achtergronden en afbakening onderzoeksvraag / 263
8.1.2 Plan van behandeling / 266
8.2 Artikel 25 WOR; toepasselijkheid voorafgaand aan insolventie werkgever / 266
8.3 Artikel 25 WOR; toepasselijkheid tijdens insolventie werkgever / 275
8.3.1 Inleiding / 275
8.3.2 Curator: rol en taak / 275
8.3.3 De DA-beschikking van de Ondernemingskamer / 277
8.3.4 De bestaande opvattingen over de rol van de OR tijdens faillissement. / 278
8.3.5 DA-beschikking van de OK nader beschouwd: wezenlijke invloed / 281
8.3.6 DA-beschikking van de OK nader beschouwd: de opschortingstermijn van een maand / 283
8.3.7 Tussenstap: geheimhouding OR / 285
8.3.8 DA-beschikking van de OK: conclusie / 286
8.3.9 De conclusie van de Advocaat-Generaal / 289
8.3.10 De DA-beschikking van de Hoge Raad / 291
8.4 De positie van de OR bij de pre-pack / 294
8.4.1 Inleiding / 294
8.4.2 Pre-pack: de OR en de aanvraag / 295
8.4.3 Pre-pack: de OR tijdens de pre-packfase / 297
8.4.4 Pre-pack: de rol van de OR na de faillietverklaring / 298
8.4.5 WCO I en de OR / 298
8.5 Overige rechten uit de WOR – voor en tijdens insolventie / 301
8.6 WMCO; toepasselijkheid tijdens insolventie werkgever / 307
8.7 Overige medezeggenschapsregelingen / 311
8.7.1 Enquêterecht / 311
8.7.2 SER Fusiegedragsregels / 313
8.7.3 Artikel 7:665a BW en het recht op informatie / 315
8.8 Conclusies en aanbevelingen / 316
HOOFDSTUK 9
Samenvatting met conclusies en aanbevelingen / 321
9.1 De onderzoeksvragen / 321
9.2 Loon / 322
9.3 Beëindiging arbeidsovereenkomsten / 324
9.4 Concurrentiebeding / 326
9.5 Doorstart / 327
9.6 Misbruik / 331
9.7 Medezeggenschapsrechten / 332
HOOFDSTUK 10
Summary: Labour Law and insolvency – about the position of the employee of an insolvent employer? / 335
10.1 Research questions / 335
10.2 Wage / 336
10.3 Termination of employment contracts / 338
10.4 Non-compete clause / 340
10.5 Restart / 341
10.6 Abuse of insolvency proceedings / 344
10.7 Participation rights / 346
Lijst verkort aangehaalde literatuur / 349
Rechtspraakregister / 367
Rubrieken
- advisering
- algemeen management
- coaching en trainen
- communicatie en media
- economie
- financieel management
- inkoop en logistiek
- internet en social media
- it-management / ict
- juridisch
- leiderschap
- marketing
- mens en maatschappij
- non-profit
- ondernemen
- organisatiekunde
- personal finance
- personeelsmanagement
- persoonlijke effectiviteit
- projectmanagement
- psychologie
- reclame en verkoop
- strategisch management
- verandermanagement
- werk en loopbaan