Een waterval aan mooie oneliners in Diep zakendoen, volgens de ondertitel een ‘boek over zakendoen dat nog nooit eerder is geschreven’. Een bloemlezing: Seks is uit het zakenleven verdwenen… Groen Links, PvdA en SP’ers zijn financiële sukkels… Bankiers zijn niet de slimste onderhandelaars... Regels als Basel III hebben alle talent uit de bankwereld gesloopt... De lafheid van banken en overheid kost de BV Nederland economische groei… Het millenniumprobleem was de grootste oplichterij aller tijden… Ik vind het misdadig dat multinationals in Brussel en Den Haag uit eigen belang meeschrijven aan nieuwe wetten.
Erik de Vlieger zegt geen filters meer te hebben. Sinds hij ten onrechte door pers en ambtenarij werd gesloopt in vastgoedverdenkingen (de brief van het OM over zijn vrijspraak prijkt voorin zijn autobiografie die in 2015 verscheen), zegt en schrijft hij wat hij vindt. Recht op de man af, soms snoeihard. Zo zegt hij over ex ABN AMRO topman Rijkman Groenink: ‘Als topman was hij de slechtste man op de slechtste plek. Hij was directeur bij Bijzonder Beheer. Een sloper dus. Zo iemand is totaal ongeschikt om een langetermijnbeleid van een bank uit te rollen.’ Links Nederland heeft bij hem aan de Amsterdamse keukentafel gezeten. De Vlieger legde ze dan uit dat ze met regels als Basel II en III het tegendeel bereiken van wat ze voorstaan als partij. De Vlieger: ‘Dankzij die regels kunnen nu alleen nog grote bedrijven kredieten krijgen. Dat biedt banken namelijk zekerheid. Maar de bakker op de hoek krijgt niks. Terwijl daar de groei van werkgelegenheid zit, de doelgroep van links. Hun beleid steunt juist het grootkapitaal. Het zijn fijne, eerlijke mensen van de SP, maar voordat ik op ze stem moet toch eerst de miljonairstaks uit hun programma.’ Ook Jesse Klaver moet het ontgelden. ‘Dat is een jong onervaren mannetje uit Rozendaal met een matig CV die durft te zeggen dat hij minister president wil worden. Hij mist er totaal de ervaring voor.’
Meters maken
En juist ervaring heeft De Vlieger gemaakt tot de succesvolle zakenman die hij nu is. ‘Dit boek wat ik nu heb geschreven, had ik graag willen lezen toen ik begon als ondernemer. Het had me behoed voor valkuilen.’ Een kleurrijke carrière die begon met het verkopen van naaimachines (nog steeds trouwens) in het bedrijf van zijn vader. Het ging mis toen hij werd meegezogen in vastgoedaffaires (‘een paar overactieve ambtenaren hadden me op de korrel, onder meer omdat ik zaken deed met Endstra’). En nu gaat het weer crescendo met onder andere resorts in Portugal, zijn tweede vaderland. De tijd heeft hem veranderd als ondernemer. ‘Ik zat in teveel takken van sport. Ik heb geleerd dat je als ondernemer moet kiezen. Ik heb in het verleden in bepaalde projecten de downside onvoldoende doordacht.’ Voorzichtig en angstig wil hij het niet noemen zoals hij nu onderneemt. ‘Ik heb ook aan het einde van een etentje in Le Garage een pand gekocht voor 22 miljoen euro zonder grondig onderzoek. Maar wel een paar maand later met vijf miljoen euro winst doorverkocht. Zonder die impulsiviteit was dat niet gelukt. Maar het klopt wel dat ik terughoudender ben geworden. Vroeger zei ik soms “ja” na één dag, nu heb ik soms weken nodig. Ondernemerschap is meters maken.’ Hij zit dan ook hoofdschuddend aan tafel met jonge bankiers die werkelijk geen idee hebben wat echt ondernemerschap is. ‘Het zijn jongens uit de polder met keurig kapsel, vrouw en twee kinderen die risicoloos door het leven willen. Er is totale veiligheid. Dat is slecht voor ondernemerschap. De crisis heeft alle kwaliteit uit de bankwereld gesloopt.’ Een soortgelijk probleem heeft De Vlieger met de politiek. Hij twijfelt aan de toekomst van Nederland, de titel van een van zijn hoofdstukken in Diep Zakendoen. ‘Buma is alleen ambtenaar geweest, Pechtold koketteert met zijn veilingmeesterschap, Rutte was bij Unilever ook niet veel meer dan een stagiair en Roemer was wethouder in Boxmeer. Voor deze mensen is het kopen van een eigen huis zo’n beetje de meest zakelijke transactie die ze hebben gedaan. Ze hebben nooit de echte pijn van ondernemerschap gevoeld.’ Stiekem heeft De Vlieger wel wat met Donald Trump. Hij koestert zijn ondernemerschap, drive, maar twijfelt wel aan zijn intellectuele niveau. ‘Het kijkt wel een kind van acht.’ Toch zou een beetje ondernemerschap in de politiek Nederland een stuk verder helpen. De Vlieger: ‘We zouden met z’n allen moeten smeken of oud topman van VDL, Wim van der Leegte, premier wil worden. Hij is een held. Iemand die te vertrouwen is. We hebben weer behoefte aan iemand die we kunnen vertrouwen.’ Ook zoiets. Het Binnenhof wordt voor zo’n 600 miljoen euro gerestaureerd. De Vlieger: ‘Omgerekend is dat 14.000 euro per m2. Als ik iets in vastgoed doe, kost me zo’n verbouwing maximaal twee- tot drieduizend euro per m2. Maar ambtenaren en politici hebben werkelijk geen flauw idee. En journalisten interesseert het niet. Het kan zoveel slimmer en anders.’ Mooi voorbeeld ook in zijn boek. Ten tijde van de millenniumbug huurde ABN AMRO in blinde paniek een pand bij De Vlieger voor veel te veel geld. ‘Heb ik echt schofterig aan verdiend. En ik stond op nieuwjaarsnacht om 00.00 naar het vuurwerk te kijken. Er was helemaal niks aan de hand in de wereld.’ De Vlieger geeft direct toe dat ook hij aan de randen van de afgrond bloemetjes heeft geplukt en niet roomser dan de paus is. Hij blijft anno 2017 wel meer bij de rand vandaan waar de mooiste bloemen bloeien. ‘Dat levert alleen maar stress op. Niet omdat ik zo braaf ben, dat is geen enkele ondernemer. Maar omdat de downside niet altijd even goed zichtbaar is.’
Vraag zonder antwoord
Tien jaar geleden had hij misschien wel overwogen om in de politiek te gaan. Nu is dat ondenkbaar. Hij is te omstreden. Maar een beetje ondernemerschap in Den Haag is welkom. De Vlieger voorspelt: ‘De verkiezingen eindigen met een grote knal. Coalitiebesprekingen lukken niet of er komt een onwerkbaar kabinet. We moeten zoeken naar een nieuw politiek systeem met mensen die zich belangeloos voor Nederland willen inzetten. En een land besturen is echt niet zo moeilijk. Je moet gewoon zorgen dat alle lantaarnpalen branden. Maar Dijsselbloem wil een overschot direct weer uitgeven. Elke echte ondernemer is blij met jaarcijfers, maar vooral geïnteresseerd in de lange termijn. Snappen ze niet in Den Haag.’ Zo blijkt bijvoorbeeld uit Diep Zakendoen dat De Vlieger grond in Portugal al tijden braak laat liggen. Hij wacht op zijn kans. ‘De Arabische Lente heeft toeristen alleen maar meer naar Portugal getrokken.’ Hij gebruikt voor investeringsbeslissingen daarbij meer en meer zijn omgeving om ideeën te toetsen. De fouten uit het verleden hebben hem wijzer gemaakt. Datzelfde verleden bracht hem tot het schrijven van dit boek. Diep Zakendoen. De Vlieger ging op zoek naar het antwoord op de vraag waarom hij eigenlijk zo graag bovenop de rots wil staat. Succesvol wil zijn. ‘Het antwoord heb ik eerlijk gezegd niet gevonden. Ik ben zelfs bij een psycholoog geweest om uit te zoeken of het met een minderwaardigheidscomplex te maken heeft. Dat is het niet. Oprecht, ik weet niet wat het “diepe zakendoen” in mijn geval betekent. Wat mijn drive is. Maar ik wilde mijn levenslessen en ideeën niet aan een jonge generatie onthouden. Hoe het is om leiding te geven aan 2800 mensen en bijna alles weer te verliezen en daarna weer op te krabbelen.’
Luyendijk
Diep Zakendoen gaat over zaken die je op de financiële pagina’s niet leest. Seks, Bokito-gedrag en hoe vriendschap dodelijk kan zijn in de zakenwereld. Het leven in een snelkookpan met deals waarin je niemand kunt vertrouwen en tegelijkertijd alles kunt winnen. Een echt praktijkboek dus. Opmerkelijk nog. Op de omslag schrijft De Vlieger: ‘Over gelijk willen krijgen en slapeloze nachten, risico’s hufters, beste stuurlui aan wal en misschien wel het ongelijk van Joris Luyendijk.’ In het boek lezen we niets over de vete tussen De Vlieger en Luyendijk die vooral op Twitter wordt uitgevochten. Wat is dat ongelijk van Luyendijk nu eigenlijk? De Vlieger: ‘Luyendijk heeft in zijn boek precies verteld wat het publiek wil horen. Daarin gefaciliteerd door VPRO en andere TV-programma’s. Als exponent van de linkse grachtengordel heeft hij dik zijn zakken gevuld met de opbrengst van de bestseller. Die aantallen gaat mijn boek nooit halen. Terwijl hij helemaal niets nieuws vertelt. We wisten het allemaal al. Bovendien voert hij alleen anonieme bronnen op. Het ongelijk zit ‘m erin dat de politiek zijn boek heeft omarmd. De roep om maatregelen zoals Basel II en III is erdoor versterkt. Daarmee wordt een veilige risicoloze wereld gecreëerd. Ik denk dat dat op de lange termijn een averechts effect heeft. Dat helpt je economische groei niet. De MKB-er krijgt er geen financiering mee en moet maar gaan crowdfunden.’
Oneliners
Ik neem weinig slechte beslissingen meer. De enige adviseurs waar je wat aan hebt zijn advocaten en accountants. Vertrouw nooit een stille zakenman. Ik luister veel meer dan vroeger naar vrienden en familie. Alleen al om de oneliners klopt de ondertitel van Diep Zakendoen: een boek over zakendoen zoals het nog nooit geschreven is.
Over Ronald Buitenhuis
Ronald Buitenhuis is freelance journalist.
