Aty Boers is co-auteur van de Coachingskalender. Het al jaren durende succes ervan verklaart ze met: ‘De kalender inspireert. Prikkelt nieuwsgierigheid naar andere manieren van kijken zonder dat je er direct iets mee moet.’ Aty Boers is ook al jaren begeleider van transities in organisaties. Zelf heeft ze wat dat betreft ook een transitie ondergaan. ‘Ik kom uit de tijd dat we een eindplaatje van een veranderproces schetsten en dat met een stappenplan wel even gingen implementeren. Business done! Inmiddels ben ik ervan overtuigd dat we in een zo’n complexe tijd leven dat we niet in staat zijn om een geheel ‘plaatje’ te kunnen overzien. Laat staat dat een manager of een implementatiebegeleider dat stand alone kan uitvoeren. Je kunt een transitie alleen goed doen als je alle kwaliteiten van een organisatie benut. Het fundament ervan is dat teams goed functioneren.’ En er is ook wel wat in de wereld veranderd. Zeker de jonge generatie wil niet meer gewoon doen wat een baas zegt, maar zelf eigenaarschap nemen. De ‘why’-vraag van organisaties is leidend geworden. Routinewerk zit in computers. Boers is tot de conclusie gekomen dat het draait om een goede integratie van processen én mensen. ‘Elk individu in een organisatie moet je als contact met de buitenwereld benutten. Als antenne. Maar niemand kan het alleen. De sleutel ligt bij teams. Je hebt als organisatie niet genoeg aan één competentie. Het draait om een optelsom van deskundigheden.’
Avondseminar
Zelfsturing en zelforganisatie zijn hot momenteel. Directeur van PSV Toon Gerbrands heeft er niks mee. Hij constateert metaforisch dat zelfsturing van een symfonieorkest met professionele muzikanten zonder dirigent een chaos wordt. Leiderschap is bittere noodzaak. Aty Boers glimlacht om de vergelijking. ‘Grappig. Ik werk soms samen met de groep Maze. Die zijn geïnspireerd door de ideeën van ‘organic choir’ en ‘vocal leadership’ met een veel minder sturende rol voor de dirigent. Zelforganisatie in muziek is in opkomst. Je kunt mooie muziek maken zonder iemand zichtbaar op de bok. De principes van het organic choir lijken verrassend veel op die van agile-lean coaching. Dat dat tot mooie muziek leidt blijkt wel uit het feit dat Maze recent verkozen is tot Koor van het jaar 2018 en hun dirigent Merel Martens tot Dirigent van het jaar 2018. De fout die we in organisaties maken, is dat we van de ene op de andere dag een manager eruit gooien en denken dat een team zelforganiserend kan zijn. Zo werkt dat niet. In het theaterseminar laten we zien dat je dat in stapjes moet doen en hoe je dat moet doen. Een boodschap is dat je als organisatie niet met je rug naar het publiek toe kunt gaan staan, zoals een dirigent dat wel doet. Je wilt ook in organisaties dat iedereen is afgestemd op het publiek en op elkaar, niet alleen op de dirigent. Een fout idee is dat een muziekgroep die werkt met de principes van zelforganisatie per definitie geïmproviseerde muziek zal maken. Dat klopt evenmin als dat een organisatie die agile werkt niets heeft aan het lean-denken. Wendbaarheid betekent juist vanuit een goed gerepeteerd repertoire in staat zijn om in te spelen op het onverwachte.’
Tien principes
Het draait in het boek van Lingsma en Boers om tien principes van agile-lean coaching, toegepast op het begeleiden van teams. Eén principe is: transparantie maakt eigenaarschap mogelijk. Boers: ‘Een team kan pas eigenaarschap nemen als informatie open op tafel ligt. Je moet als team eerder weten dat het slecht gaat dan dat de manager met cijfers langskomt. Je moet ook open dilemma’s kunnen delen.’ Een ander principe is beweging vanuit klantwaarde. Boers: ‘Klantwaarde is dan een breed begrip, het gaat om de ‘why’-vraag. Waar doen we het allemaal voor? Waar helpt het bij?’ En lean en agile liggen minder ver uit elkaar dan misschien gedacht. Boers: ‘Beide zijn gebaseerd op dezelfde uitgangspunten. Wat is de klantwaarde? Doe ik het wel in één keer goed? Hebben we zo min mogelijk verspilling?’ Boers vindt de nieuwe Klimaatwet eigenlijk wel een mooie illustratie van wat ze in het boek betogen. ‘Door rondom de Klimaatwet te werken aan een gezamenlijke droom met ‘tafels’ per sector, leg je eigenaarschap daar waar de acties ondernomen moeten worden. Dat werkt een stuk beter dan als de overheid eenzijdig wetten en regels gaat afkondigen. Ook hier gaat het om een mix tussen concrete verbeteringen en acties en verandering van houding- en gedrag. Ook de overheid kan niet meer met de rug naar het publiek gaan staan. Ons boek en de theateravond gaat over de kracht van samenwerken. Groei in resultaat kan alleen bij groei in samenwerking en omgekeerd.’ Er kan volgens Boers ook alleen honger naar beter zijn, als mensen er zelf in geloven. ‘De hedendaagse werknemer wil geen taken meer doen die hij of zij op een bordje geschoven krijgt. Er moet een hoger doel zijn waar mensen hun bed voor uitkomen. Het wordt niets als er geen energie is. Zelforganisatie werkt als mensen zien dat het tot betere resultaten leidt.’
