Hierover gaat het nieuwste boeiende boek van Malcolm Gladwell Talking to Strangers. In zijn bekende stijl, van korte en krachtige verhalen laat Gladwell zien dat wij een aantal voordelen hebben die onze beoordeling van de ander sterk beïnvloed.
Zowel ‘amateurs’ maar dus ook professionals zoals agenten en rechters wiens dagelijkse beroep er uit bestaat mensen voor de eerste keer te zien en daar, snel, een inschatting bij te maken. Wat ons bijvoorbeeld dwars zit, een eerste bias, is dat we geloven dat mensen goed zijn. Zo dacht de Engelse premier Chamberlain in 1938 nadat hij de Duitse kanselier Hitler in de ogen had gekeken en de hand had geschud, dat hij de man op zijn woord kon vertrouwen. Hij stond niet alleen in die mening. Het bleek niet het geval. Honderden mensen hebben Bernie Madoff gesproken en hem hun miljoenen dollars toevertrouwd. Er waren genoeg signalen, meldingen en bewijslast dat het niet goed zat. Maar iedereen geloofde Madoff. Gladwell komt met schrijnender verhalen. Zaken waar het laatste woord nog niet over gesproken is, ondanks dat de bewijslast waterdicht lijkt.
In onze communicatie gebruiken we woord, mimiek en gebaar. Gladwell steunt sterk op de onderzoeken en theorieën van Tim Levine over de geloofwaardigheid van mensen. Als de combinatie transparant is, geloven we vaak het verhaal ondanks dat de waarheid ons in het gezicht staart. Dit kan leiden tot verschillende verkeerde aannames in onze communicatie. Als de mimiek bijvoorbeeld niet klopt bij de situatie, geloven we mensen juist niet. In 2015 betrapte een wandelaar Brock Turner, student, die in het park boven op een meisje lag en haar leek aan te randen. Brock stond op en vluchtte. Hij werd gepakt. Het meisje, Emily Doe (omdat ze tot zeer kort geleden haar naam niet bekend heeft gemaakt), werd meegenomen naar het politiebureau waar ze een dag later bijkwam. Ze kon zich niets meer van het gebeuren herinneren. Brock misschien meer. Beiden hadden te veel gedronken. (Hier geeft Gladwell een interessant stuk theorie over de effecten van alcohol bij mannen en vrouwen.) De signalen die Brock van Emily heeft opgevangen, gaven hem aanleiding om te denken dat ze seks wilde hebben. Dat bleek niet het geval en Brock werd veroordeeld voor aanranding. Emily is voor een belangrijk deel van haar leven getekend door deze verkrachting. Het voorval, en de uitspraak, leidde tot een verwoede discussie over duidelijkheid van beide partijen over het willen hebben van seks. Alleen hoe duidelijk was dat in een drukke studentenruimte waar veel alcohol in het spel was?
Ontluisterende verhalen, mooi verteld. Gladwell is daar wel een meester in. Bizarre verhalen soms. Zo komen we er stapsgewijs achter wat er in 2015 precies voorviel tussen Bland en Encinia, en dat ze beiden handelden vanuit hun kaders, gevoelens en training. Zo simpel als het leek, een stop met een auto met die over een doorgetrokken streep reed, zo complex was de situatie eigenlijk. En een geruststelling: we kunnen het allemaal leren, dat goede eerste gesprek met een vreemde. Je moet wel wat dingen in de gaten houden. En veel oefenen. En dit boek lezen natuurlijk.
Talking to Strangers verschijnt medio oktober in vertaling als Praten met vreemden. Uitgegeven door Business Contact.
Over Bertrand Weegenaar
Bertrand Weegenaar is als hogeschooldocent HBO-ICT werkzaam op Windesheim. Zijn voorliefde ligt bij de onderwerpen strategie, marketing, geschiedenis; biografieën en internet; e-business.
