Veldgids Psychologische veiligheid - 'Praktische tools'

Waar Beks en Van der Loo in hun eerdere boek aan de hand van sprekende voorbeelden alle wetenschappelijke kennis over Psychologische veiligheid en het belang ervan voor je op een rij zetten, willen ze met dit boek een vervolgstap maken. De veldgids staat boordevol praktische tips en werkvormen om in het dagelijkse werk de psychologische veiligheid in jouw team(s) te versterken. Want dat er altijd iets te verbeteren is rond dit thema en hoe belangrijk dat bovendien is, maken beide boeken zeer duidelijk.

De veldgids is opgebouwd uit drie delen. Stapsgewijs helpen Beks en Van der Loo je om het thema psychologische veiligheid in jouw team of organisatie op de agenda te krijgen en samen met je collega's te werken naar nog betere prestaties. Naar een klimaat waarin vertrouwen heerst, iedereen zich vrijmoedig gedraagt en waarin mensen het verschil (durven) maken.

In het eerste deel schetsen de auteurs nog eens in vogelvlucht wat het begrip psychologische veiligheid inhoudt, hoe het samenhangt met teamprestaties en waarom het slim is het thema hoog op de agenda te zetten. Beks en van der Loo schetsen puntsgewijs hoe je de vijf kenmerken van psychologische veiligheid, en de drie factoren die daarbij een belangrijke rol spelen, kunt herkennen in de praktijk.

In deel 2 nodigen de auteurs je uit om een diagnose te maken, liefst samen met je collega's. Ze pleiten voor een groepsgerichte aanpak, het liefst zonder al teveel bemoeienis van externe specialisten. Want een belangrijk thema als psychologische veiligheid besteed je niet uit. Het vraagt om leiderschap van alle betrokkenen. Het vraagt bovendien een structurele investering in tijd (geen zoveelste check in the box door iedereen een dag op de hei te gunnen en daarna weer verder te gaan als altijd) en leiders die zich met hart en ziel verbinden aan het thema. Ik kan het daar alleen maar hardgrondig mee eens zijn.

Handige checklists en gerichte vragen helpen je om met elkaar het gesprek te voeren over de vijf ingrediënten van psychologische veiligheid en de drie factoren die een cruciale rol spelen bij het bouwen aan psychologische veiligheid. Daarnaast delen de auteurs een aantal nuttige observatieopdrachten, die je helpen om tijdens groepssituaties beter zicht te krijgen op de psychologische veiligheid van jouw team(s). Ik vind vooral de korte observatiehandreikingen nuttig. Het uitgebreide observatieformulier dat de auteurs delen, mist wat mij betreft praktisch nut. Er staan zoveel punten op, dat het z'n doel mist.

Voordat je doorgaat naar deel 3 raad ik je aan om eerst focus aan te brengen. Na deel 1 en 2 wordt duidelijk hoe veelomvattend het fenomeen psychologische veiligheid is. Je kunt na deel 1 en 2  zomaar met een eindeloze waslijst aan verbeterpunten op de proppen komen. Mijn advies zou zijn: doe één ding tegelijk. Kies uit de veelheid aan mogelijke verbeterpunten één of twee verbeterpunten uit. Of versterk wat er al is en de potentie heeft nog beter te worden. Dat helpt je om in de veelheid aan werkvormen, door van der Loo en Beks nudges genoemd, enige orde aan te brengen en er het beste uit te halen.

De nudges in deel 3 zijn helder beschreven en goed uitvoerbaar in de dagelijkse werkpraktijk. Dat maakt ze sterk. Beks en van der Loo nodigen je steeds ook uit om stil te staan bij al geboekte successen en aanwezig kwaliteiten. Zo blijft het leuk om met dit veelomvattende thema aan de slag te zijn.
De auteurs hebben met Veldgids psychologische veiligheid de intentie om de lezer praktische tools te geven om de psychologische veiligheid in teams en organisaties te versterken. Zonder al te veel poespas en eindeloze heisessies. Wat mij betreft zijn ze daar mooi in geslaagd.

Annemieke Figee is psycholoog en teamcoach. Samen met Léonie van Rijn ontwikkelde zij het Spel der ongeschreven regels en schreef ze drie boeken: Groepsdruk, Ongeschreven regels en Samenwerken voor gevorderden.