Adviseren als tweede beroep

Een opleidingsmanager bij een zorgverzekeraar heeft als taak een passend opleidingsbeleid voor de afdeling Declaratieservice te ontwikkelen. Zij heeft dit vaker gedaan en binnen een week schrijft zij een prachtig strategisch beleidsplan voor de komende twee jaar. Ze vraagt een onderhoud aan met de net benoemde chef Declaratieservice waarin zij haar plannen en ideeën uit de doeken doet.

Maar applaus blijft uit. Het gesprek verloopt moeizaam en de opleidingsmanager is haar irritatie hierover slecht de baas. In haar ogen is deze chef een starre man die niet openstaat voor vernieuwing en geen kaas heeft gegeten van opleidingsvraagstukken. Al haar ideeën worden ter discussie gesteld en enkele plannen worden zo van tafel geveegd. Wat een verschil met zijn voorganger! Kennelijk is beheersing van de eigen vakdiscipline niet voldoende om plannen ook daadwerkelijk binnen de organisatie geaccepteerd te krijgen, laat staan uitgevoerd.

Nathans ziet adviseren dan ook als 'het tweede beroep' van staf- en beleidsfunctionarissen. Dit tweede beroep vereist specifieke competenties. De kunst van het succesvol adviseren wordt uitgebreid beschreven en aan de hand van praktijkvoorbeelden wordt helder gemaakt welke factoren een belemmerende of bevorderende rol spelen tijdens adviesgesprekken.

Wat opvalt, is dat een succesvol adviesgesprek niet per definitie betekent dat de adviseur zijn of haar plannen 'er door gedrukt' krijgt, maar wel dat er sprake is van een situatie waarin de adviseur oprecht interesse toont voor de (belevings)wereld van degene die geadviseerd wordt.

Nathans staat uitgebreid stil bij factoren in de adviseur zelf en de niveaus van het persoonlijk functioneren (situatie, gedrag, vaardigheden, overtuigingen, persoonlijkheid, het eigenlijke zelf) zonder zweverig te worden. Zij brengt allerlei 'type' mensen in kaart gebruikmakend van bestaande modellen en theorieën, zoals enneagrammen, de kernkwadranten van Daniel Ofman, de persoonlijkheidstypen van Jung, en de leerstijlen van Kolb.

Zij maakt hiermee inzichtelijk hoe verschillen tussen mensen tot uiting kunnen komen in bijvoorbeeld adviesgesprekken. De boodschap is vooral: ken jezelf en zorg dat je de ander leert kennen. De relatie is minstens zo belangrijk als de inhoud van de boodschap en de procedures rondom het gesprek.

Naast de persoonlijke aspecten die meespelen bij het voeren van adviesgesprekken, schenkt Nathans uitgebreid aandacht aan de organisatiecultuur. Iedere adviseur opereert binnen de bestaande bedrijfscultuur en kan hierop maar beperkt invloed uitoefenen. Binnen organisaties gelden allerlei al dan niet expliciet omschreven regels die deze cultuur bepalen. Dit komt tot uiting in bijvoorbeeld leiderschapsstijl, type medewerkers dat wordt aangetrokken, procedures, of omgangsvormen.

Een adviseur die zich bewust is van de verschillende organisatiekenmerken, kan hiermee in zijn gedrag en strategie rekening houden en zodoende zijn adviesrol effectiever vervullen.

'Adviseren als tweede beroep' is een absolute aanrader voor iedereen die beroepsmatig adviseert. De theoretische uiteenzettingen worden gelardeerd met herkenbare, uiteenlopende praktijkvoorbeelden. De ervaringsdeskundigheid van de auteur spat van het papier. De realiteitszin die zij predikt, praktiseert zij zelf. Ze maakt de praktijk van de adviseur niet mooier of makkelijker dan die is, maar moedigt aan om ondanks beperkingen het haalbare na te streven.

Een goede adviseur kan de werkelijkheid op meerdere manieren bekijken. En Nathans, als een goede auteur, weet deze vaardigheid op pakkende wijze te beschrijven.