Persoonlijk houd ik niet zo van boeken waarin wordt verwezen naar tests die je vervolgens (hoe verrassend) bij de auteur kunt aanschaffen tegen een stevige prijs. Vooral niet als niet onmiddellijk duidelijk is wat jij zelf zou zijn. Dat wil zeggen dat de beschrijving van de stijlen en kleuren zo duidelijk is dat je jezelf onmiddellijk kunt herkennen. Natuurlijk geeft dan de test een wat meer genuanceerd inzicht maar inzicht in jezelf is voldoende om het boek naar waarde te schatten.
'Managing Drives' deelt mensen, en groepen mensen, in. In kleuren wel te verstaan en gebaseerd op het gedachtegoed van de Amerikaanse psycholoog Clare Graves. Samengevat zegt deze psycholoog dat ieder mens wordt gedreven door zijn waardesysteem waarbij tegelijkertijd aangetekend dat deze waardesystemen afhankelijk zijn van de situatie waarin de mens zicht bevindt. Automatisch komt dan de vraag aan de orde of dergelijke systemen zijn te classificeren en in een model samen te vatten. Bovendien stelt Graves dat het waardesysteem afhankelijk is van de ontwikkeling, van bijvoorbeeld de persoon, de organisatie of de omgeving. Op die manier komt Graves op acht waardesystemen die de auteurs kleuren hebben gegeven. Want oorspronkelijk had Graves voor een meer verbale benadering gekozen.
Het laagste (beige) niveau is irrelevant, omdat wij allemaal dat basale niveau (pure overleving) inmiddels zijn ontstegen. Het hoogste niveau (turkoois) heeft als wereldbeeld dat 'de wereld is een netwerk van onderling afhankelijke eenheden die een holistische organisme vormen'.
Het voert hier te ver - hoewel het de kern van het boekje is - om alle zeven of acht niveaus uitvoerig te bespreken. Toch is een korte aanduiding wel belangrijk: het laagste relevante niveau is paars, dat staat voor een wereldbeeld waarin de stam en de mythe belangrijk zijn, voor rood is het onderlinge vechten van cruciaal belang, zeg maar jungletactiek in plaats van overleg. Voor de blauwen onder ons is de wereld vooral maakbaar en moet er meer gestructureerd worden. De oranje groep wil altijd de beste zijn. (Is het toeval dat de schrijvers uit Nederland komen en de kleur oranje voor deze strebers en winners hebben gekozen?) Voor de groenen is de wereld in handen van de liefde en wordt gestuurd door relaties die in wezen gelijkheid nastreven. De kleur geel is gekozen voor de intelligentsia die met verklaren en begrijpen de wereld vorm probeert te geven. En turkoois tot slot is al genoemd.
In het boek worden al deze kleuren, de onderlinge relaties en de gevolgen voor deze geclassificeerde waardesystemen uitgewerkt en geduid. Eerst als persoon, daarna als team, en als hulpmiddel voor managers in diverse omstandigheden: van personeelswerk met 360-graden tests en beoordeelhulpmiddelen tot aan het gebruik in internationale multiculturele settings. In het vierde hoofdstuk wordt gesteld dat het kan helpen om organisatieveranderingen te verbeteren en te beheersen en in het laatste hoofdstuk komt natuurlijk de onvermijdelijke strategie en identiteit aan de orde. De voorbeelden worden hier en daar toegelicht met gekleurde tekstballonnen waarin dan een flard van een dialoog tussen de twee (of meer) kleuren wordt weergegeven. Deze ballonnen verluchtigen en verduidelijken het punt van de auteurs wel maar het zijn vooral weergegeven clichés en gestandaardiseerde opvattingen. Ik heb bijvoorbeeld een 'paars' mens nog nooit de uitspraak "Nou kan ik helemaal niet meer trots zijn op mijn eigen organisatie" horen doen. En dat is een van de zwaktes in het boek. Het lijkt allemaal verdacht veel op de horoscopen in de vele roddelbladen die ons land rijk is. Een waterman is zus, een leeuw is zo, en voor een kreeft is dit altijd lastig. Uiteraard allemaal zeer herkenbaar en daarmee dus afhankelijk van mijn wens om te geloven dat het iets zegt over mij. Waarschijnlijk is Graves een beroemd psycholoog, hoewel hij niet wordt genoemd in de 'Handleiding in de psychologie'. Maar na enig zoekwerk op het internet stuit je al heel snel op Spiral Dynamics en NLP-achtige omgevingen. Het zijn vooral de mensen die zich in de turkooise ontwikkelingsfase menen te bevinden die een dergelijk complex en allesomvattend systeem graag in 96 pagina's samengevat wil zien. Dan valt alles weer netjes en congruent op zijn plaats en kunnen we iedereen weer netjes rangschikken en plaatsen. Ik blijf voorlopig nog even aanhanger van de veel eenvoudiger en doeltreffender kleurentheorie van onze 'Hollandse Meester' Leon de Caluwé zoals hij die heeft verwoord in zijn boek 'Leren Veranderen'. Dat boek is eenvoudiger en beter bruikbaar in alle genoemde toepassingen en het is werkelijk een grote omissie dat de schrijvers er niet eens aan memoreren. En, tot slot, bij 'Managing drives' heb ik als ex-IT'er nogal de neiging om aan C:\ enzovoort te denken. Jammer dat er niet een mooiere, een meer turkooise titel is gezocht.
