De verlichte leider (1e druk 2009)

De betekenis van Oosterse religies en theorieën voor de moderne managementpraktijk is niet meer weg te cijferen. We zien Oosterse invloeden terug in uiteenlopende trends, zoals kaizen, servant leadership en het huidige mindfulness. En in het werk van auteurs als Paulo Coelho, Robin Sharma, Paul de Blot en Eckhart Tolle vinden we onmiskenbaar dezelfde uitheemse wortels. De basis voor hun theorie van verlicht leiderschap is de persoonlijke ervaring van Peter ten Hoopen met de heilzame werking van meditatie en yoga. Van daaruit heeft hij samen met Fons Trompenaar de koppeling gelegd tussen de 7 chakra's, die ieder een soort van innerlijke leidraad en krachtbron vormen.

Trompenaars en Ten Hoopen zetten hoog in met hun definitie van verlicht leiderschap. Leiderschap associëren zij met het binden van volgers onder de vlag van een inspirerende visie, moreel gegronde principes en sociaal wenselijke waarden als integriteit, lokaliteit en vertrouwen. Verlicht leiderschap is niet minder dan leiderschap met een menselijk gezicht, oftewel in de kern gaat het om 'loving leadership'. De 7 chakra's vormen de innerlijke, diepmenselijke kwaliteiten die deze vorm van leiderschap ondersteunen. Zo staat de eerste (basis) chakra voor het ontwikkelen van een helder bewustzijn en een evenwichtig en gezond gebruik van materiële middelen. Net als met de vervulling van de eerste levensbehoefte van Maslow, is een goede ontwikkeling van de basischakra van belang voor het opbouwen van een gezonde, zorgzame relatie met de directe omgeving. Door te varen op het kompas van de (vierde) hart-chakra is de verlichte leider bovendien in staat zich op een onbaatzuchtige, zorgzame en liefhebbende manier te wijden aan het bevorderen van het welzijn van anderen. Tezamen vormen de chakra's een uitstekende spiegel en inspiratiebron voor de manager die op een andere manier naar zichzelf en zijn omgeving wil geven. Ook sluit een en ander goed aan bij de heersende trend van duurzaam produceren en organiseren met respect voor alles wat leeft en groeit. In de beschrijving van Ten Hoopen en Trompenaars valt weinig twijfel te bespeuren over de noodzaak van een nieuwe, verlichte leiderschapsbenadering. Met soms krachtige uitspraken en met een zekere zelfingenomenheid, vegen zij de vloer aan met hedendaagse volgelingen van Frederick Taylor en schilderen ze alternatieve goeroes als Deepak Chopra af als ordinaire graaiers en zakkenvullers. In de manier waarop ze hun boodschap en product aanprijzen zit meteen ook de belangrijkste tekortkoming van het boek. Voor de niet-ingewijde in de yogaleer of degene die weinig affiniteit heeft met esoterische en transcendente stromingen, is het uiterst moeilijk om de boodschap van 'The Enlighted Leader' te vertalen naar de alledaagse praktijk van de directiekamer of werkvloer. Dit wordt versterkt doordat de auteurs afbreuk doen aan de geloofwaardigheid en sfeer van het boek door zich regelmatig te bedienen van populair en macho taalgebruik. Dat is jammer. Meer dan ooit leven we in een tijd waarin behoefte is aan verlicht leiderschap. Het boek van Ten Hoopen en Trompenaars levert daaraan een goede bijdrage door relationele en verbindende kwaliteiten te beschrijven die in organisaties nog lang geen gemeengoed zijn. Het is te hopen dat zij, met misschien wat meer bescheidenheid en inlevingsvermogen, de draad in een volgend boek oppakken en meer uitleg geven over de praktische, alledaagse toepassing van de 7 chakra's.