Hij ziet veel manipulatie, misleiding en vechten in de strategie van veel werkenden Een bureaucratische manier van werken in vele formeel marktgerichte ondernemingen- Block pleit voor een andere manier van werken, een empowerde manier van werken, een 'ondernemerscultuur'.
'Empowerment in organisaties' van Peter Block valt uiteen in 2 delen: Deel 1, een toelichting op de door Block genoemde 'bureaucratische' mentaliteit, en Deel 2, een aantal vaardigheden om niet in de valkuilen van het bureacratisme te vallen maar te empoweren, te be-kracht-igen.
Block schrijft dat hij in dit boek filosofie met praktijk wil koppelen: een boek voor managers - uitzicht vanaf de brug -, en voor middenkader - uitzicht vanaf de machinekamer -. Met het filosofische deel van het boek is Block overigens snel klaar.
Nog in de inleiding schrijft hij: ' Als u alle voorgaande bladzijden gelezen hebt, hebt u het grootste deel van de filosofie in dit boek gehad.' (Pagina XV). Kort, maar helder. Centraal staan 3 vragen: - kies je voor handhaving van het bestaande, of... een grootse toekomst - kies je voor behoedzaamheid, of ... moed - kies je voor afhankelijkheid, of ... autonomie Kortom kies je voor bureaucratie of voor 'ondernemerschap'? Grootse toekomst, moed, autonomie? Visualisaties? Metaforen? Nee!
Block doet veel moeite aan te tonen dat dit letterlijk genomen moet worden. 'Als iemand vraagt hoe het gaat, is het antwoord 'niet slecht' Dit is het beste wat men kan bereiken. Beter dan dat wordt het nooit. Dat het goed zou kunnen gaan, fantastisch, of dat het leven opwindend zou kunnen zijn, dat bestaat niet. De keus voor handhaving is de keus om ons door anderen te laten leiden.' Als de lezer er aan het einde van Deel 1 voor kiest om vanuit zijn eigen kracht te werken, empowered te leven, wordt in Deel 2 gesteld dat 'visie' belangrijk is. Een visie ontwikkelen, er steun voor verwerven, en de visie dan in praktijk brengen.
Block levert daartoe een groot aantal concrete instrumenten, zoals:
- Commitment in plaats van opofferingsgedrag:
- Houd gesprekken in het hier en nu. Een simpele vraag als: 'Wat willen jullie' kan een impasse doorbreken.
- Delegeer zo dat mensen een complete taak kunnen afronden
- Oprecht ipv manipulatie
- Nee zeggen als je nee bedoelt
- Informatie delen
- Realistische formuleringen kiezen
Deze instrumenten worden stuk voor stuk helder uitgelegd en ruimschoots voorzien van voorbeelden. 'Empowerment in organisaties' is daarmee een bijzonder inspirerend boek, dat helder opgezet is en daardoor snel gelezen kan worden. In zijn enthousiasme ons te overtuigen valt Block nog wel eens in herhaling. De analogie tussen de manipulerende bureaucratische organisatie met de politiek kan ik met enige moeite wel volgen, maar vind ik voor de Nederlandse markt geen aanvulling. Is dit nu alles nieuw wat we lezen? Als we afgaan op de Nederlandse vertaling van empowerment geeft dit al aan waar de overlap ligt.
Het woordenboek noemt voor 'empower': 'in staat stellen', 'machtigen'. Als je het op die manier bekijkt denk je aan faciliteren en delegeren. In die zin zijn de boeken die eerder over delegeren verschenen zijn, wel degelijk overlappend. Een scherpe definitie van empowerment kan je ook krijgen door het tegengestelde te formuleren, ik denk dan aan 'ont-krachten' Dat beeld is misschien makkelijker op te roepen. Voor mij in elk geval wel. Kennen we niet allemaal een bedrijf waarin dit de dominante cultuur is? Een manager die het effect heeft van een 'zwart gat'. Alle ideeën, alle creativiteit, wordt door zo'n 'zwart gat' opgezogen. Verdwenen! Niets meer van terug te vinden!
Managers die ont-krachten. Het gekke is dat zulke managers wel klagend roepen dat ze 'alles alleen moeten doen', dat er zo 'weinig initiatief uit het team komt'. Kortom: ... tijd voor empowerment. Is dit boek alleen voor managers die hun team op een nieuwe inspirerende manier willen motiveren? Nee. Managers die juist heel tevreden zijn met hun huidige aanpak zouden Block ook moeten lezen.
De managers die ermee aan de slag gaan zullen ook profijt hebben van de literatuurlijst. Block noemt slechts een kleine 20 titels, maar stuk voor stuk voorzien van de essentie van het boek zodat het kiezen erg makkelijk wordt. Empowerment als instrument is wat mij betreft definitief toegevoegd aan de management tools van de komende eeuw.
Over Jan Wouter van der Straaten
Majoor drs Jan Wouter van der Straaten (1955) is als humanistisch raadsman werkzaam bij de Koninklijke Landmacht. Daarnaast verzorgt hij als docent en mediator opleidingen voor PE-punten van NMI-Mediators.
