Dit alles ter verdieping van het advieswerk, dat in toenemende mate deel uitmaakt van het werkterrein van diverse groepen van professionals. Wat is de toegevoegde waarde van dit Praktijkboek, naast het toch al behoorlijk praktische Basisboek? Deze vraag staat voor ons centraal in deze boekbespreking.
Waar het boek over gaat
Het 'Feilloos adviseren Praktijkboek' gaat vooral over verandering in organisaties. Uitgangspunt daarbij is dat succesvol veranderen alleen kan als managers en professionals gevoel, oog en oor voor processen van ontwikkeling en verandering hebben. Zowel bij zichzelf als bij hen die deze organisatieverandering dragen. Dat betekent dat in het boek reflectie op de eigen persoonlijkheid, het handelen en de effecten daarvan, op het tot stand komen van commitment en het opbouwen van vertrouwen centraal staan. Dit alles geheel in de lijn van eerdere publicaties, niet alleen van Peter Block maar ook van een auteur als David Maister. Voor een professional betekent dit dat deze zich de vraag moet stellen wat hij als persoon meeneemt in het begeleiden en ondersteunen van veranderingsprocessen. Om vanuit eigen waarden, kracht en ervaring bronnen van inspiratie aan te kunnen boren en in feite los te komen van de veelheid aan formele concepten, modellen en technieken die hem vanuit zijn vak ter beschikking staan. Het betekent ook: samen met betrokkenen in een organisatie op zoek gaan naar waar de energie zit, wat werkt en wat niet en hoe commitment opgebouwd kan worden. Daar horen attituden bij als loslaten, omgaan met natuurlijke weerstand en ontdekken wat mensen in organisaties drijft en motiveert.
In het Praktijkboek leggen de auteurs een verbinding tussen de dagelijkse praktijk van organisatieverandering en allerlei bronnen voor reflectie op die praktijk, zoals kunst en cultuur, filosofie en ethiek, psychologie en spiritualiteit. Daarmee boren zij nieuwe gezichtspunten op het adviesvak aan en dat doen zij op een aansprekende manier: via interviews, praktijkervaringen, anekdotes, verhalen, hier en daar een gedicht en metaforen. Dus niet via stappenplannen en de zoveelste opsomming van technieken of aandachtspunten. Ook daarmee is dit boek een ander boek geworden dan het Basisboek.
Dat is ook af te lezen uit de namen van de zeven delen van dit boek: Geen snelle en makkelijke weg, De complexiteit van adviseren, De kracht van vragen, Emoties en het persoonlijke, Capaciteiten waarderen, Strategie en ervaring integreren en Zonder maskers, zonder afspraken. Voor wie is het bruikbaar? Elke manager en professional die vanuit welke discipline of op welk terrein dan ook met verandering bezig is, kan met dit boek aan de slag. Niet als bron voor vakexperts, maar voor hen die in hun werk daadwerkelijk op zoek willen naar de vraag achter de vraag, de mechanismen achter succes of de drijfveren voor motivatie. Niet als doel op zich, maar omdat zij geloven dat hierin de sleutel ligt om echte en duurzame verandering te realiseren. Meer specifiek denken wij dat het boek vooral bruikbaar is voor directeuren, lijnmanagers, en hen die leidinggeven aan ondersteunende afdelingen zoals HRM/HRD, business development en kwaliteit. En daarnaast voor uiteenlopende categorieën van professionals, zowel intern als extern, die met organisatieverandering te maken hebben en weten dat het adviesvak meer vraagt dan een goede vakexpert zijn.
Ter illustratie van de waarde van dit boek, willen wij u onze persoonlijke top-7 niet onthouden. Het zijn die onderdelen van het Praktijkboek waardoor wij als management consultants persoonlijk werden aangesproken, omdat deze ons hielpen meer inzicht te krijgen in enkele recente adviessituaties. Op de eerste plaats staan de inleidingen van Peter Block zelf bij met name de delen 2, 3 en 4. Hierin belicht hij de fundamentele onzuiverheid in het adviesproces, benadrukt het belang van het stellen van vragen in plaats van het presenteren van pasklare modellen, het opbouwen van relaties en concludeert dat verandering afhankelijk is van de eigen bereidheid moed te tonen, kwetsbaar te zijn en uit te gaan van een positief mensbeeld.
Daarna komen bijdragen over adviseren in de nieuwe economie waarin de uitdaging niet meer ligt in het verslaan van de bureaucratie, maar uit het wegnemen van gebrek aan samenhang tussen afzonderlijke onderdelen in de keten (bijdrage 9), een case over omgaan met weerstand en de behoefte aan controle (bijdrage 12) en de betekenis van doen wat je zegt en de bereidheid tot partnership en verplaatsing in wat werkelijk werkt in een organisatie (bijdrage 17/18). Dit wordt in onze top-7 gevolgd door een reflectie op de neiging van adviseurs zelf liever docent dan leerling te zijn, geïllustreerd door een ervaring over het werken met sledehonden (bijdrage 25) en de hindernissen die je tegenkomt wanneer je als extern adviseur de rol van intern adviseur gaat vervullen (bijdrage 29). De laatste bijdrage die wij hier willen noemen gaat over hoe het traditionele veranderingsmanagement de weg kwijtraakte en waar het betrokkenheidsmodel kan helpen gestelde doelen te verwezenlijken (bijdrage 30).
Het 'Feilloos adviseren Praktijkboek' is een inspirerend en bijzonder boek. Het leest als een roman, is licht van toon en kent eigenlijk geen vergelijking in Nederland. Het legt sterk de nadruk op de persoon en persoonlijke eigenschappen van de professional. Voor de minder ervaren professional, die het nog vooral van zijn vakexpertise moet hebben, is de inhoud van het boek misschien nog wat ver weg. Degenen die in hun professionele werk met verandering en verbetering te maken hebben en de complexiteit en mechanismen daarvan kennen, zal het boek zeker aanspreken. Het boek is hierdoor meer dan een praktijkboek, want het gaat veel verder dan 'tools & techniques' en vormt zo een krachtige aanvulling op het eerder verschenen Basisboek.
