De kennisdelende organisatie

meen: kennismanagement In de postindustriële samenleving zijn de traditionele productiefactoren arbeid, kapitaal, en grondstoffen naar de achtergrond verdrongen ten gunste van een nieuwe, bepalende productiefactor: kennis. Na de Industriële Revolutie (1750-1880) en de Productie Revolutie (1880-1945) bevindt de samenleving zich momenteel in de Management Revolutie (1945-2010). De manager is iemand geworden die verantwoordelijk is voor de aanwending van kennis en de resultaten daarvan. Kennis wordt in deze fase systematisch en doelgericht ingezet om te bepalen welke nieuwe kennis nodig is en om vast te stellen wat er gedaan moet worden om met die nieuwe kennis de geformuleerde doelen te bereiken. Hiermee doet het begrip kennismanagement zijn intrede. Elke organisatie komt voor de vraag te staan hoe zij prioriteiten moet stellen ten aanzien van kennis en kennisontwikkeling. Kernvraag is welke kennis de organisatie in staat stelt waarde te creëren. Dat is immers de kennis die de basis vormt of zal gaan vormen voor de diensten of producten die de organisatie levert. Het boek 'De kennisdelende organisatie, kunst & praktijk van het hergebruik van kennis' van Jeroen Bertrams vormt de meest recente Nederlandstalige bijdrage aan managementliteratuur over deze moderne productiefactor. De auteur studeerde Economie en Rechten aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, en houdt zich sinds 1995 actief bezig met onderzoek op het gebied van kennismanagement, waarbij hij de rol van de lerende professional centraal stelt. Bertrams stelt in zijn boek twee aspecten centraal: de kennisstroom en de kennisvriendelijke organisatie. De kennisstroom Net als de hierboven genoemde historische productiefactoren heeft ook de productiefactor kennis te maken met een waardeketen. Er zal steeds nieuwe kennis binnenkomen waardoor oudere, minder relevante kennis verdwijnt. De kennishuishouding is dan ook niet statisch, maar dynamisch. Het dynamische karakter van de kennishuishouding maakt het mogelijk te spreken van een kennisstroom in de organisatie. Deze kennisstroom bestaat uit vier fasen, te weten: absorptie, diffusie, generatie, en exploitatie van kennis. Tijdens de absorptiefase wordt externe kennis de organisatie binnengehaald. De organisatie moet ervoor zorgen dat zij weet welke externe kennis zij nodig zal hebben en op welke manier deze kennis kan worden binnengehaald. Tijdens de generatiefase is het leren van de professionals de belangrijkste activiteit. De diffusiefase wordt gekenmerkt door de overdracht van kennis waardoor het kennisniveau in de organisatie als geheel toeneemt. Tijdens de exploitatiefase wordt de kennis toegepast in de productie, en de dienstverlening, of door de verkoop van kennis. Kennismanagement is niets anders dan het effectief doen verlopen van de kennisstroom in de organisatie. De vraag is nu, hoe een organisatie de verschillende fasen in de kennisstroom effectief kan doen verlopen. Anders gezegd: hoe kan cruciale kennis optimaal worden ontwikkeld en hergebruikt? Hiertoe doet Bertrams talrijke suggesties die onder andere betrekking hebben op de structuur van de organisatie (zoals organiseren rond projecten in plaats van afdelingen), de wijze van leren (van top-down naar bottom-up) en de manier van leidinggeven (van bazen naar coaches en leiders). De kennisvriendelijke organisatie In dit deel wordt aan de orde gesteld op welke wijze de organisatie als geheel moet worden ingericht om succes in elke fase van de kennisstroom mogelijk te maken. Uitgangspunt bij deze inrichting zijn vier aspecten die samen het klimaat in de organisatie bepalen: structuur, cultuur, strategie, en systemen. Elk van deze factoren heeft een unieke en even belangrijke invloed op het gedrag van professionals en op hun motivatie om deel te nemen aan de fasen in de kennisstroom. Met betrekking tot de organisatiestructuur benadrukt Bertrams het belang van procesgerichte structuren, netwerkorganisaties en webstructuren. Ten aanzien van de organisatiecultuur zal kennismanagement het beste floreren indien de beloning van de professionals (mede) afhankelijk wordt gemaakt van de mate waarin zij nieuwe kennis voor collega's toegankelijk maken. Met betrekking tot de strategie zal iedere professional moeten weten hoe en waar de organisatie wil gaan concurreren, en welke kennis daarvoor nodig is. Hier wordt onder andere het belang van leiderschap, heldere taal, en eenvoudige concepten nader uitgewerkt. Systemen spelen een belangrijke rol bij kennismanagement, maar dan voornamelijk ter ondersteuning. De organisatie moet er wel voor oppassen dat kennismanagement niet uitmondt in informatiemanagement. Conclusie De kernconcepten (kennisstroom, organisatie-indeling op basis van structuur, strategie, cultuur, en systemen) die Bertrams gebruikt om zijn kennis over te dragen aan de lezers zijn niet nieuw. Hij is er echter wel in geslaagd veel recente nationale en internationale ontwikkelingen op het gebied van kennismanagement samen te bundelen en voor een groot publiek toegankelijk te maken. Het boek verschaft de lezer hiermee een compleet en praktisch beeld van hetgeen kennismanagement voor een organisatie kan betekenen en hoe het succesvol kan worden georganiseerd. Praktische toepasbaarheid en het kunnen realiseren van een integraal beleid staan daarbij voorop.