Direct na verschijning van het boek bracht de provincie Limburg vol trots een persbericht uit met de mededeling dat Limburg de beste provincie is voor ondernemers. Niet lang daarna claimden de Friezen hetzelfde: 'gemeten met alleen de objectieve maatstaven' zou Friesland voor bedrijven het beloofde land zijn. Wie 'De Beste Provincies voor Ondernemers' doorbladert, begrijpt de verwarring rond de resultaten. Het boekwerk is een aaneenschakeling van opsommingen, vragen/antwoorden, ranglijsten en tabellen, waardoor het moeilijk is de kernpunten en de hoofdconclusies van het betoog te achterhalen. Dat is betreurenswaardig, want er staat een hoop boeiende informatie in. Wist u bijvoorbeeld dat de provincie Utrecht met 54,4 firma's per km² de hoogste bedrijfsdichtheid van Nederland kent, en Zeeland met 8,6 ondernemingen de laagste? En dat Zeeuwse ondernemers verreweg het snelst betalen in tegenstelling tot hun collega's uit Flevoland die hun rekeningen het langst laten liggen? Deze en andere interessante economische weetjes in het boek komen uit een onderzoek dat veelschrijver Robert J. Blom onder een representatieve groep van 584 MKB-ondernemers in alle twaalf provincies uitgevoerd heeft. De bedrijven die aan het onderzoek hebben meegewerkt kregen 99 vragen en 10 stellingen voorgelegd. Op basis van hun antwoorden aangevuld met algemene informatie over provinciale economische dynamiek heeft de auteur 60 ranglijsten en statistieken samengesteld. Aan de hand van deze data komt de lezer van alles te weten over provinciale verschillen op het terrein van bedrijfseconomie en financiën, personeelszaken, debiteurenbeheer, ondernemerscultuur, bereikbaarheid, rol van de overheid en faillissementsrisico. Vanuit regionaal-economisch perspectief beschouwd is het interessant dat Blom de provinciale indeling als maatstaf voor regionale verschillen in Nederland heeft genomen. De provinciale bestuurders zijn hem daarvoor natuurlijk dankbaar (zie de lovende voorwoorden van zes Commissarissen van de Koningin waarmee het boek begint), maar het is de vraag of deze administratieve indeling wel alle regionale eigenaardigheden meeneemt. Zo zijn er binnen Overijssel verschillen tussen ondernemers uit Twente, Salland en de Kop van Overijssel. Ook Gelderland is slechts een concept dat vooral onder bestuurders leeft: zakendoen in de Achterhoek gaat er anders aan toe dan op de Veluwe of in het Land van Maas en Waal. Desalniettemin slaagt Blom erin aan te tonen dat er binnen Nederland significante regionale verschillen bestaan tussen ondernemers en hun mentaliteit. Ook laat hij met behulp van cijfers over inwoneraantal, bedrijfsdichtheid en bereikbaarheid zien dat het cliché dat Nederland 'vol' zou zijn niet klopt. In de Randstad is het weliswaar druk, maar dat geldt niet voor 'stillere provincies' als Drenthe, Friesland en Zeeland. Daar, zo blijkt uit de cijfers, is nog volop ruimte voor ondernemers, medewerkers en hun gezinnen. Ik sta dan ook achter het pleidooi van Blom voor een meer evenwichtige spreiding van de economie over ons land. In de discussie over de nationale economische ontwikkeling zou het thema dat hij aansnijdt veel meer aandacht moeten krijgen. Ik vind het daarom jammer dat Blom zo weinig aandacht heeft geschonken aan een heldere presentatie van de resultaten van zijn onderzoek. Wat mij betreft is de belangrijkste boodschap van het boek dat Nederland meer is dan de Randstad, en dat de toekomst van het vaderlandse ondernemen wel eens in de periferie zou kunnen liggen - of dat nu Friesland of Limburg is.
Over Gert-Jan Hospers
Gert-Jan Hospers is docent en onderzoeker Economische Geografie aan de Universiteit Twente en bijzonder hoogleraar City- en Regiomarketing aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Daarnaast is hij voorzitter van Stichting Jane, die het gedachtegoed van de Amerikaanse stadsactiviste Jane Jacobs propageert, en maakt hij deel uit van het wetenschappelijk comité van Cittaslow International.
