Op de eerste plaats wordt te veel gedacht dat veranderingen zich volgens een rationeel proces voltrekken. Terwijl bijna al onze handelingen juist onbewust en op gevoel verlopen. Dus ook de besluiten die we nemen en de keuzes die we maken. Daarnaast is het zo dat de ene groep meent te kunnen bedenken hoe de andere groep moet veranderen. Dan wordt dus sterk onderschat wat ervoor nodig is om een groep mensen duurzaam te stimuleren tot ander gedrag. De ontwerpbenadering van veranderen, een blauwdrukaanpak die past bij het maakbaarheidparadigma, schiet tekort als het gaat om het duurzaam veranderen van gedrag. Daarom stelt Marc Dortu de ontwikkelbenadering centraal in zijn boek. Hij ziet veranderen als creëren en dat lukt alleen als denken en doen verbonden worden. Hoe sterker de verbinding tussen de mentale en de fysieke creatie, des te groter de kans dat de verandering snel en met voldoende draagvlak tot stand komt en effectief en duurzaam is. Zo'n effectieve verbinding ontstaat door te werken aan een gemeenschappelijke basis. Door het oplijnen van doelen en verwachtingen van de verschillende managementlagen. Door te zorgen voor een goede balans tussen urgentie, richting en kaders van bovenaf en voldoende ruimte voor invulling en uitvoering van onderop. En dan is ook nog continue aandacht van de leiding voor het veranderproces nodig om de verbinding effectief te laten zijn. Dortu beschrijft verder negen veel voorkomende blinde vlekken bij leidinggevenden die stevige belemmeringen vormen voor de totstandkoming van die verbinding. Voordat hij die in aparte hoofdstukken uitwerkt, is er nog een bijzonder toegankelijk hoofdstuk over de werking van het brein als basis voor menselijk gedrag. En ook een hoofdstuk over zelfonderzoek en de onhebbelijkheden die in de weg kunnen zitten bij contact met anderen. Je ziet het niet vanzelf! is vlot geschreven en leest gemakkelijk weg. Zonder uitwijdingen en overbodige diepspitterij weet Dortu veel relevante informatie over veranderprocessen op te dissen. De mix van bondige tekst en ondersteunende schema's en illustraties maken het tot een aanwinst in de veranderbibliotheek.
Over Nico Jong
Nico Jong is senior adviseur bij het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.