strong>We denken allemaal dat we redelijke wezens zijn en dat we onze besluiten nemen op basis van nuchtere overwegingen en zakelijke argumenten. In wezen wordt een groot deel van ons handelen en oordelen echter bepaald door luie hersenen (Kahnemann, Thinking fast and slow) en emotie.
Brildragers zijn intelligent, spinnen zijn eng, stoere mannen zijn betrouwbaar. Dat we niet alleen rede zijn, wisten de oude Grieken ook en daarom was pathos (gevoel) volgens Aristoteles een van de drie middelen om een publiek te overtuigen (de andere twee zijn logos, argumentatie, en ethos, persoonlijkheid). Over dit overtuigen met gevoel gaat de bundel Beïnvloeden met emoties, Pathos en retorica onder redactie van Jaap de Jong, Christoph Pieper en Adriaan Rademaker.
Een aantal artikelen in de bundel gaat in op de gevoelsretorica in de klassieke oudheid. Echt boeiend en verhelderend wordt het als we de wereld van de spindoctors, de verkopers en de mannetjesmakers, de wereld van het aangedikte verhaal en de opgelegde emotie betreden. Als de krokodillentranen van Frans Timmermans bij de Verenigde Naties aan een nadere beschouwing worden onderworpen. Als de speeches van Obama worden geanalyseerd op muzikaliteit. Als de beroering van de onderbuik nader geanalyseerd wordt. Als Jacques Brel bij de laatste plaatopname weer op zoek gaat naar een long. Als de propaganda van IS gefileerd wordt of de DDR-literatuur of het effect van het adagio uit Mahlers vijfde symfonie in de film Death in Venice.
Beschouwingen zijn het, geen beoordelingen, laat staan veroordelingen. De auteurs kijken met verwondering en verbazing naar moderne toespraken, media, recht, literatuur, muziek, film en beeldende kunst en vragen zich af hoe uitgebeelde emotie werkt op de toeschouwer. Wordt hij verleid en hoe en waartoe dan precies?
Beinvloeden met emotie, Pathos en retorica opent je de ogen. Ineens is duidelijk wat je eigenlijk moet zien in een ontbloot bovenlijf van Poetin te paard, wat je moet begrijpen uit een Baudet die in een militair amalgaam het spreekgestoelte van de Tweede Kamer betreedt en weer terugloopt, wat je echt moet horen als er weer eens politiek gelekt wordt. Obelix zei dat de Grieken en Romeinen rare jongens waren, ik denk dat hij nu eens een keer geen gelijk had: de kracht van emotie zagen ze juist verdraaid goed. Net als de auteurs van deze inspirerende bundel.
Over Bert Thiel
Bert Thiel (1961) studeerde Nederlandse taal- en letterkunde in Leiden. Hij gaf ruim dertig jaar les in het voortgezet onderwijs. Nu leest, dicht en schrijft hij.
