Ik ken Juul Martin van zijn Handboek voor Wereldverbeteraars en raakte met hem in gesprek over zijn nieuwe boek. Een vuurdoop: laat eens een reeks werkervaringen de revue passeren. In een tijdsbestek van nauwelijks een uur kwamen we op een veelheid aan ruimtelijke invalshoeken. Ruimte voor autonomie, voor creativiteit en vrijheid (ja, ik ben kenniswerker). Ruimte voor erkenning of verbinding. Ruimte voor reflectie. Ruimte voor motivatie en beweging van mensen. En niet te vergeten: ruimte scheppen in je hoofd of in je agenda. En daarin schuilt diepere betekenis, zo blijkt.
In gesprek maak je ruimte
Juul Martin introduceert leiderschap in Maak Ruimte als ‘ruimte managen’. Zijn werkwijze is aanstekelijk. Hij schreef dit nieuwe boek in gesprek met topmanagers uit uiteenlopende werelden in zijn netwerk. De kracht van associërend denken: zijn enthousiasme zet (mij) aan om ook geregeld dit type beeldvormende gesprekken te willen voeren. Zo vertelt een tophockeycoach over ruimte maken in de zin van groei, individualiteit en verbinding. Ze heeft het over de magie van een winning team: de spelers zijn op elkaar ingespeeld en de coach weet de kracht van mensen op de best mogelijke manier ruimte te geven. Voor een chef-restauranteigenaar gaat ruimte maken over creativiteit, ordening en zelfexpressie. De directeur van een grote, landelijke maatschappelijke organisatie vertelt over helderheid en initiatief. En voor een bekende filmmaker zit het vooral in erkenning, inspiratie en tegenspraak. Zie nooit over het hoofd om mensen te erkennen voor hun idee en hun persoonlijke bijdrage. Dat ziet hij als essentieel voor succes in zijn werk. En alleen complimenten helpen je uiteindelijk niet verder; gebruik tegenspraak als positieve groeikracht.
Metaforisch ruimte maken
Welke ruimte moet je geven als leider? ‘Inzichtelijk maken wat mensen nodig hebben’, doet Juul Martin bij voorkeur met kommetjes. ‘Zogenaamde vervullingskommetjes’, schrijft hij. ‘Als leider ben je de ‘marktmeester’ en de organisatie is de representant van een vervullingsaanbod.’ Een eenvoudige metafoor, die hij gebruikt bij een diversiteit aan organisaties. De kommetjes staan voor wezenlijke menselijke behoeftes, die voor de één ‘bijdragen en plezier’ kunnen zijn. Voor een ander ‘zekerheid, creativiteit of perspectief’. De auteur geeft een voorbeeldlijst. Die kun je zelf invullen, en dat maakt je bewust van je eigen patroon. Vervolgens helpt het je om de behoeftes en het gedrag van mensen om je heen beter te begrijpen, en inzicht te krijgen in hoe je ruimte kunt maken. Maar managen van ruimte is ook reëel; er kan veel, maar niet alles in een team of organisatie. Organisatie en professional kunnen ook uit elkaar groeien bijvoorbeeld. Je kunt specifieke situaties hiermee inderdaad beter doorzien. Ruimtemakers zijn onder meer de organisatiestructuur, cultuur en leiderschap. Maar ook de invloed en de interactie van mensen zelf.
Mogelijkheden om ruimte te maken
Uit alle interviews destilleert Juul Martin een gemene deler. Om alvast enig idee te krijgen noem ik deze voorbeelden, die ruimer benaderd worden in het boek: Maak de ruimte zichtbaar. Leer goed te luisteren naar het collectieve gemoed. Nodig uit om behoeftes kenbaar te maken. Leef voor en draag uit.
Maak Ruimte leest verhalend en persoonlijk. Deels lees je fragmenten uit de interviews. Dat zijn opvallend openhartige gesprekken over eigentijds leiderschap in de praktijk. ‘Uit het leven gegrepen.’ Deels lees je mee in de persoonlijke beleving en interpretatie van Juul Martin. Hij gaat letterlijk en figuurlijk op reis. Ruimte maken is een boeiend onderwerp, en de moeite waard om in te groeien. Om te spreken uit eigen ervaring: over het algemeen voel ik mijzelf een ‘ruimtegunner’. Maar situatieafhankelijk herken ik het switchen tussen ‘autonomie en sturen’. Soms gaat dat moeiteloos, soms is het een lastige dynamiek en soms ben je ‘te veel’ (en dat kan een goed teken zijn). Praten in termen van ruimte blijkt toepasbaar en ook methodisch de moeite waard. De kunst – en de kans en verantwoordelijkheid – is om ieders waarde zichtbaar te maken en naar voren te halen. Juul Martin zet je op een andere manier aan het denken.
Het boek sluit af met twee vragen, die je kunt blijven stellen om ruimte te maken.
1) Waar blijk je ruimte voor te maken als het lekker loopt?
2) Waar heb je ruimte voor te maken als het niet lekker loopt?
Over Franca Gribnau
Franca Gribnau, heeft een achtergrond in marketing, communicatie en (project)organisatie. Ze heeft ervaring in onder meer onderwijs, bedrijfsleven en maatschappelijke initiatieven.
