Kishore Mahbubani is voormalig diplomaat van de Singaporese overheid en oud-voorzitter van de VN-Veiligheidsraad. Hij schrijft regelmatig in de Financial Times en The New York Times en publiceerde eerder zijn internationale bestseller De eeuw van Azië en de ‘provocatie’ Is het Westen de weg kwijt? In beide publicaties beschrijft Mahbubani de snelle opkomst van China en het gebrek aan een goede langetermijnstrategie bij het Westen om met de nieuwe situatie om te gaan. In plaats daarvan slaat het Westen wild om zich heen door Irak aan te vallen, Syrië te bombarderen, Rusland sancties op te leggen en China op te hitsen.
Waar het aan schort bij het Westen
Mahbubani schreef Heeft China al gewonnen? net voor het uitbreken van de coronapandemie en de oorlog in Oekraïne. Speciaal voor de Nederlandse editie is er een afsluitende epiloog aan toegevoegd. De auteur geeft in zijn boek helder aan waarin het volgens hem schort bij het Westen en dan met name Amerika. Dat verliest snel terrein op China doordat een coherente Azië-strategie ontbreekt. Vandaar dat de auteur in de inleiding van zijn boek meteen tien terreinen beschrijft met allerlei vragen waarmee politici en beleidsplanners aan de slag moeten; de economie en het bbp (groeiend of krimpend?), streven naar binnenlandse welvaart of naar internationale macht, investeren in sociale voorzieningen of defensie, America First of internationale samenwerking, de rol van de dollar in het wereldwijde financiële systeem, het belang van ‘soft power’, de teloorgang van de Amerikaanse democratie en samenleving en het streven van westerse politici naar winst op korte termijn ten koste van succes op langere termijn.
Verschillende perspectieven
De kracht van Heeft China al gewonnen? is dat het boek je dwingt om vanuit verschillende perspectieven te kijken naar de politieke systemen, strategieën en toekomst van Amerika en China. Je zet wat vaker de Aziatische bril op. Want is Amerika nog steeds hét voorbeeld voor de rest van de wereld? De verdeeldheid is in de USA nog nooit zo groot geweest, net als de toenemende kloof tussen arm en rijk. De democratie is gekaapt door een kleine zichzelf verrijkende elite onder aanvoering van ‘politici’ als Donald Trump. De rol van de dollar als wereldreservemunt staat steeds meer ter discussie, wat een groot gevaar vormt voor de ver boven hun stand levende Amerikanen. De Amerikanen vallen, gesteund door westerse bondgenoten, te pas en te onpas landen binnen of sturen opzichtig aan op regimeveranderingen. Vanaf het einde van de Koude Oorlog deed Amerika dat in totaal 152 keer; gemiddeld 6 keer per jaar. Denk aan de vele ‘kleurenrevoluties’ van de laatste jaren waarbij Amerika een actieve rol vervulde. Om zijn militaire voorsprong te behouden geeft Amerika inmiddels meer uit aan defensie dan alle overige landen ter wereld samen!
Eigen voet
De auteur beschrijft met vlotte pen waarom de USA zich met zijn America First-strategie vooral in eigen voet schiet. Amerika blinkt vooral uit in zijn gebrek aan gezond strategisch verstand, zoals dit ook zichtbaar was in de Amerikaanse reactie op Covid-19. Daar waar Amerika zich terugtrekt op eigen continent knoopt China wereldwijd goede betrekkingen aan met rijke en arme landen, onder andere via de ‘nieuwe zijderoute’. China gedraagt zich op het wereldtoneel dan ook als een rationele, stabiele speler, en niet als een nijdige, nationalistische speler die de regionale en internationale orde verstoort, aldus de auteur.
Ander evenwicht
Het Chinese systeem is, ondanks al zijn tekortkomingen, misschien zo slecht nog niet, zo schrijft de auteur. Het is een systeem met een ander evenwicht tussen vrijheid en orde, tussen vrijheid en toezicht en tussen tweedracht en harmonie. Daar waar de onderste helft van de Amerikanen al dertig jaar steeds armer wordt, stijgt de levensstandaard van alle Chinezen de laatste decennia spectaculair. Ook is het verhelderend om te lezen dat het Westen slechts tweehonderd jaar (1820-2020) toonaangevend is geweest in de wereld. Daarvoor (en daarna) lag (en ligt) het economisch zwaartepunt in Azië, bij China en India. De dominantie van het Westen de laatste tweehonderdjaar is volgens de auteur dan ook de bekende uitzondering op de regel geweest.
Hervormingen
Terwijl Amerika op alle fronten stagneert, ondergaan China’s cultuur, zelfbeeld en moreel een ingrijpende en natuurlijke verandering die nauwelijks te bevatten is als je het niet met ogen ziet. Amerika moet volgens de auteur een aantal gigantische veranderingen doorvoeren om China het hoofd te kunnen bieden, waaronder het terugschroeven van de militaire uitgaven, het stopzetten van alle militaire interventies in de islamitische wereld, het versterken van de eigen samenleving en het vergroten van de diplomatieke slagkracht. En sleutelen aan het zelfbeeld, want de Amerikaanse waarden, het Amerikaanse politieke systeem en de Amerikaanse geschiedenis zijn al lang niet meer zo exceptioneel als de Amerikanen zelf graag geloven. Amerika is niet meer het beste land ter wereld. Chinese leiders begrijpen ook beter dan Amerikaanse leiders dat andere samenlevingen anders denken en doen, daar waar Amerikaanse leiders vooral hun eigen waarden en systemen willen opleggen aan anders denkende samenlevingen. Maar, zo vervolgt de auteur ietwat somber, machtige gevestigde belangen maken het voor Amerika onmogelijk om zulke hervormingen te realiseren.
Marathon
Heeft China al gewonnen? is een interessant boek waarin de sterke en zwakke punten van het Amerikaanse en Chinese politieke systeem naast elkaar worden gelegd. Het boek beschrijft achtergronden en scenario’s voor de strijd om de macht tussen China en Amerika. Een strijd die de komende jaren heftiger zal worden. De auteur constateert dat de krachtmeting tussen Amerika en China niet van korte duur zal zijn. Het wordt een marathon. Als de krachtmeting tussen deze twee grootmachten gaat tussen een gezonde, flexibele democratie (Amerika?) en een rigide, inflexibel communistisch systeem (China?), zal Amerika als winnaar uit de bus komen. Maar, zo schrijft de auteur, als het een krachtmeting wordt tussen een rigide, inflexibele en polariserende plutocratie (Amerika?) en een flexibel meritocratisch politiek systeem (China?), zal China winnen.
Gezond verstand
Als we geluk hebben wint het gezond strategisch verstand. Want, zo schrijft de auteur: één ding staat als een paal boven water: als de twee grootste machten ter wereld samenwerken, is de kans groter dat we oplossingen vinden voor de grote uitdagingen van de 21e eeuw. De tijd zal leren wie deze marathon wint. Op wie zet jij je geld?
Over Sjors van Leeuwen
Sjors van Leeuwen (Indora Managementadvies) is adviseur, auteur en spreker op het gebied van klantgericht ondernemen, strategie en marketing. Door zijn ervaring is hij goed thuis in vele strategische vraagstukken en het toenemend belang van de ‘de klant’ als onderscheidende factor. Sjors schreef o.a. Wendbare strategie op één A4, Zorgmarketing in de praktijk en CRM in de praktijk.
