Hoe economie de wereld kan redden gaat onder andere over klimaatverandering, migratie, ongelijkheid en belastingen en kent een enorme diepgang en vereist geen economische voorkennis. De boodschap van het boek: we moeten de groei laten varen en de menselijke waardigheid centraal stellen. Rijke landen moeten zich niet afvragen hoe ze nog rijker kunnen worden maar hoe ze het leven van de gemiddelde burger kunnen verbeteren.
Dikke pil
Hoe economie de wereld kan redden is een dikke pil, maar heeft mij als niet-econoom van begin tot eind geboeid. Wat hebben deze auteurs een kennis en wat weten ze die goed aan het papier toe te vertrouwen. Weliswaar is het boek zeer matig qua vormgeving en had de kwaliteit verhoogd kunnen worden met goede samenvattingen aan het eind van elk hoofdstuk: de inhoud maakt dat echter goed.
Dialoog
Banerjee en Duflo stellen dat we niet goed nadenken over bepaalde kwesties. Ze stellen dat de huidige situatie zo zorgwekkend is omdat er steeds minder ruimte is voor de dialoog. Ze focussen op de allerarmsten in de wereld. Met een zeer kritische blik kijken ze naar de rijke landen en de rijke bedrijven en wantrouwen economen die stellig zijn in hun beweringen.
De auteurs pleiten voor een constructievere dialoog, die volgens hen alleen kan beginnen als er oog is voor de diep menselijke behoefte aan waardigheid en menselijk contact. Dat is het centrale thema van dit boek. Van daaruit moeten de economische thema’s opnieuw geprioriteerd worden.
Migratie
De auteurs gaan uitvoerig in op het onderwerp ‘migratie’. Ze stellen dat migratie veel goeds kan brengen, maar dat het onderwerp omgeven is met veel aannames en mythes zoals: ‘migranten pikken de banen in van de laagst betaalden in een stad’. Maar wanneer de allerarmsten zouden kunnen verhuizen naar plekken waar wel werk is, en waar zij wel een toekomst kunnen opbouwen, zou er veel gewonnen zijn. En daar schuilt het probleem: deze mensen staan niet open om te verhuizen, er is juist sprake van immobiliteit. Gelukkig zijn er ook succesvolle migranten en de auteurs geven ons mee wat een van de succesfactoren is: een netwerk in een ander land geeft een enorme voorsprong. Willen we het migratievraagstuk oplossen zal er sprake moeten zijn van integratie: tussen hoog en laag opgeleid en tussen migranten en de plaatselijke bevolking.
Maar mensen lijken steeds minder tot elkaar te komen en de rol van sociale media is eerder negatief. Facebook en Twitter fungeren als echokamers: je hoort steeds mensen met dezelfde mening. Alleen gelijkgezinden praten en luisteren nog met elkaar.
Belastingen
Een ander en zeer actueel onderwerp betreft ‘belastingen’. Is het bijvoorbeeld een goed idee om de belasting voor de allerrijksten te verlagen? Het antwoord is volgens de auteurs: ‘Nee! Er is geen overtuigend bewijs dat zich bij de hoogste inkomensgroepen daadwerkelijk economische reacties op veranderingen in de belastingtarieven voordoen.’ Economen mogen hier dan wel consensus over hebben, maar daarbuiten – bijvoorbeeld op een Ministerie van Financiën - is dat lang niet altijd het geval. Recent wilde de kortstzittende premier van het VK - Liz Truss - het hoogste belastingtarief verlagen om de rijken meer koopkracht te bieden wat goed voor de economie zou zijn. We weten hoe het afliep.
Het boek eindigt met een waarschuwing en een aanbeveling: slechte economie is de basis voor grote belastingvoordelen voor de rijken en voorkom dat politici met minachting spreken over de allerarmsten. Al met al een boek dat een bijdrage wil leveren aan het creëren van een betere wereld. Economie is te belangrijk om alleen aan economen over te laten, schrijven ze. En dat lijkt me terecht.
Over Peter de Roode
Drs. Peter de Roode is zelfstandig adviseur en trainer. Hij ondersteunt organisaties bij het invoeren van grootschalige veranderingen waarbij gedragsverandering centraal staat.
