William MacAskill heeft het gedachtegoed van Effectief Altruïsme (EA) helpen ontwikkelen tijdens zijn studie in Oxford. Hiervoor heeft hij vijf vragen uitgewerkt die helpen om de keuze te maken aan welk goed doel je je geld zou willen geven. EA gaat verder dan dat. Het helpt je ook om levenskeuzes te maken zodat je het meeste kan doen voor de wereld. Westerse mensen zijn de rijkste 1% van de wereld. Omdat inkomen zo ongelijk verdeeld is, kunnen we veel bereiken met ons geld. Vooral als we het besteden in het Mondiale zuiden. De meeste Westerse mensen doneren nog veel te weinig. EA is een beweging die dit wil doorbreken. Ze roepen mensen op om minimaal 10 procent van hun jaarinkomen of 2.5 procent van hun bezitswaarde te doneren. Je kunt je toezegging bekend maken op Giving What We Can.
Kwalitatief goede levensjaren
De eerste vraag is: hoeveel mensen hebben baat bij jouw donatie, en hoeveel baat? EA kiest een technische benadering waarbij gerekend wordt met kwalitatief goede levensjaren, QALY voor de kenners. Het kan gaan om het aantal geredde levens, of het aantal levensjaren dat iemand erbij krijgt door de interventie. Met hetzelfde geld kun je meer levens redden in het Mondiale zuiden dan in de Westerse wereld. Sommige doelen zijn sympathiek, of belangrijk, maar met andere doelen kun je meer levens redden. MacAskill heeft zelf tijdens zijn studie een jaar in Ethiopië lesgegeven op een dorpsschool. Hij is bekend met een project waarbij vrouwen worden geopereerd aan de vaginale fistels die ze bij verkrachtingen hebben opgelopen. Toch laat MacAskill zich niet verleiden om hieraan te doneren. Muskietennetten en ontwormingspillen voor schoolkinderen leveren immers meer QALY’s op. Harde keuzes zijn belangrijk als je mensenlevens wilt redden, aldus MacAskill.
Het meest effectieve wat je kunt doen
Als we echt wat willen bereiken, dan moeten we ziektes uitroeien. Dat levert meer op dan kinderboeken en lesboeken doneren aan Afrika. Met de QALY-meetlat in de hand kunnen we de beste goede doelen uitzoeken. Sommige goede doelen trekken meer aandacht, en dus geld, dan andere doelen. Bij rampen, zoals aardbevingen en overstromingen, worden vaak grote campagnes opgezet die miljoenen ophalen. Daar kun je dus beter niet aan meedoen, volgens MacAskill. Als je impact wilt maken met je Euro’s zijn de vergeten doelen interessant. Denk aan de preventie van blindheid in het Mondiale zuiden door trachoma-infecties aan te pakken.
Verdienen om te geven
Voordat we naast onze schoenen gaan lopen door ieder effect aan onze donaties of andere bijdragen toe te schrijven, is het goed om te bedenken wat er zou zijn gebeurd als we niets zouden doen. Vrijwilligerswerk kost geregeld meer dan het oplevert. Degene die er het meest mee is gebaat, is de vrijwilliger die een mooie levenservaring opdoet. Een van de betere strategieën is ‘verdienen om te geven’. Als we alles in het werk stellen om veel te verdienen, dan houden we ook meer geld over om aan goede doelen te geven. Dat is wat veel EA-volgelingen doen.
Goede doelen vergelijken
Aan het begin van Doing good better gaf MacAskill al de waarschuwing dat er veel in gerekend zou worden. Hij onderwerpt verschillende goede doelen aan zijn vijf vragen en probeert aan de hand van schattingen zo nauwkeurig mogelijk te scoren hoe goed ze het doen. Afhankelijk van je voorkeuren over onzekerheid en de mate van impact kun je met zijn vergelijkingsmodel je keuze maken. Op de website van Give Well, onderdeel van de EA-beweging, kun je zien hoe goed goede doelen het doen (en vervolgens zelf een donatie doen). Waar we niet in moeten trappen, zijn initiatieven van bedrijven die tegen een meerprijs eerlijkere producten aanbieden, zoals fairtrade katoen. Volgens MacAskill kun je beter goedkope spullen (of minder spullen) kopen en het geld dat je overhoudt doneren aan effectieve goede doelen.
Carrièreadvies
De EA-beweging doet ook aan carrièreadvies. Daartoe heeft MacAskill de stichting 80,000 Hours opgericht. Zijn belangrijkste tip: volg níet je passie. De meeste mensen kunnen de meeste impact maken door zo veel mogelijk geld te verdienen en daarvan een aanzienlijk gedeelte doneren aan goede doelen. Je kunt ook werken bij een organisatie die veel impact maakt, zoals zijn eigen stichtingen. Of als wetenschapper of ondernemer veel impact maken. In een enkel geval is het handig om een carrière als politicus na te streven. Maar bedenk wel dat slechts weinigen succesvol zijn in zulke carrières.
Oproep
Dit boek presenteert het ABC van effectief altruïsme en doet vooral een oproep om je aan te sluiten bij deze beweging. Inmiddels heeft MacAskill ook een tweede boek geschreven, Omkijken naar de toekomst. Na al die jaren is EA nog steeds een kleine beweging. Behalve in Oxford en Cambridge, de geboorteplek van dit gedachtegoed, is het populair onder effectenmakelaars in New York en de tech-industrie in Silicon Valley. Helaas voor de beweging is een van de bekendste EA’ers Sam Bankman-Fried, de grote cryptozwendelaar die nu in de gevangenis zit. Er is veel kritiek op EA. Het rekenwerk is gebaseerd op tal van boterzachte aannames. De interventies zijn soms behoorlijk neokoloniaal te noemen. Wat zou jij ervan vinden als je kinderen op school ongevraagd een wormenpil krijgen? Onder de vlag van EA gebeurt dat dus wel in Afrika. Zogenaamde hulp kan ook veel schade berokkenen, en dat wordt niet meegewogen in de rekensommen. Toch is de oproep om meer te doneren en bij te dragen aan een betere wereld een positief geluid. MacAskill heeft een beweging in gang gezet die niet meer te stoppen is.
Over Freija van Duijne
Freija van Duijne was van 2013 tot 2018 voorzitter van de Dutch Future Society. Zij heeft meer dan tien jaar werkervaring als toekomstverkenner en strateeg in diverse overheidsorganisaties. Freija werkt vanuit haar bedrijf Future Motions en geeft trainingen en lezingen op gebied van toekomstverkennen.
