Nietzsche is zo’n groot filosoof geweest dat we het vandaag de dag nog hebben over zijn werk. Dat werk is niet gemakkelijk en vereist de nodige interpretatie om tot duiding te komen. Het is knap dat het Balthasar Thomass in Met Nietzsche aan de keukentafel lukt om de lezer die geen voorkennis heeft, mee te nemen langs de vele interessante opvattingen van de filosoof.
Vier hoofdstukken
In vier hoofdstukken neemt Thomass ons mee langs het gedachtegoed van Nietzsche. In het eerste hoofdstuk ‘De symptomen en de diagnose’ gaat het over de vraag welke problemen opgelost moeten worden. Het tweede hoofdstuk ‘De sleutel tot begrip’ gaat over de vraag welke nieuwe inzichten de filosofie kan aanreiken om het begrip te verhelderen. Vervolgens wordt in het derde hoofdstuk ‘Wat staat ons te doen?’ de vraag aan de orde gesteld hoe dit alles toegepast gaat worden. Tot slot maakt de lezer in hoofdstuk vier ‘Een visie op de zin van het bestaan’ kennis met de visie van Nietzsche.
God is dood
Een bekende uitspraak van hem was, ‘God is dood’. Hoe zit dat in een tijd waarbij de kerken leeg lopen? De auteur geeft de nodige achtergrondinformatie bij die zinsnede. We zouden onverschillig geworden zijn voor alles wat ons overkomt. Nietzsche stelt de scherpe vraag: Hoe komt het dat we een leugen als God nodig hadden? Door de dood van God is er sprake van verlies van zin en richting. Waar zijn we bang voor? vraagt Thomass de lezer.
Ook het begrip ‘nihilisme’ komt aan bod, het gevoel dat het bestaan geen zin heeft. Thomass merkt op dat veel mensen tot alles bereid zijn om aan de zinloosheid van het bestaan te ontsnappen. Maar dan moeten ze er wel zelf zin aan geven. Zo komen we bij een ander thema in het werk van Nietzsche, ‘de wil tot macht’. Een thema dat vaak verkeerd begrepen is. Het was voor Nietzsche geen macht over mensen, maar het ging om macht aan de dingen opleggen, waardoor zin ontstaat. Ook Gaza komt voorbij. De auteur brengt dit precaire onderwerp in verband met het dwangmatig zoeken naar een zondebok. Nietzsche heeft daarover opgemerkt dat dit de beste manier is om je niet bezig te hoeven houden met wat je zelf kunt verbeteren.
Moraal
Interessant vond ik de opvatting van Nietzsche over de moraal. Hij stelt dat de moraal de belangen verdedigt van de kudde, maar niet van het individu en dat ons ego ons juist onderscheidt van de kudde. Een beroemde quote van Nietzsche is dan ook: Een universele moraal is niemands moraal.
De link wordt gelegd met het Christendom. We moeten het schuldgevoel - dat het Christendom heeft aangedaan - weghalen bij mensen. Door zaken als zonde, schuld en boete heeft de moraal de wereld lelijk gemaakt. Wij moeten daarom onze eigen unieke en individuele moraal zien te vinden.
Middelmatigheid
En zo komen we aan bij een belangrijke boodschap van Nietzsche dat we ons lot niet moeten verbinden aan middelmatigheid. We moeten ons gedwongen voelen te worden wie we zijn. Een zin die in veel abri’s te lezen valt. Een zin waar veel scholen reclame mee maken, maar tegelijk geen idee van hebben hoe dat aan te pakken. Het lijkt ineens te gaan over talentontwikkeling. Maar wie Nietzsche leest, beseft dat het meer is, veel meer. Voor Nietzsche is middelmatigheid geen lot, maar een keuze.
De auteur rondt fraai af: De fundamentele vraag die beslissend is voor de hiërarchie en onze plaats in de samenleving is waar we ons geluk vinden en waar onze ontplooiing van afhangt.
Ik vind Met Nietzsche aan de keukentafel een goed leesbaar boek waarin je de grote filosoof wat beter leert kennen. Bovendien krijg je een leeswijzer voor de boeken van Nietzsche, als je je verder wilt verdiepen.
Over Peter de Roode
Drs. Peter de Roode is zelfstandig adviseur en trainer. Hij ondersteunt organisaties bij het invoeren van grootschalige veranderingen waarbij gedragsverandering centraal staat.
