Zeg me wie ik ben – Een diepgaande blik op identiteit

In een tijd waarin autonomie en zelfontplooiing als ultieme idealen worden beschouwd, doorprikt Liesbeth Woertman de mythe van de ‘zelfgemaakte mens’. Identiteit, zo stelt Woertman, is geen individuele prestatie, maar een dynamisch proces waarin opvoeding, relaties en sociale context een cruciale rol spelen.

Een veelzijdige blik op identiteit

Wat dit boek bijzonder maakt, is de manier waarop Woertman inzichten uit de psychologie, filosofie en sociologie samenbrengt. Ze verwijst onder andere naar filosoof Martin Heidegger, die stelt dat we altijd al in een bestaande wereld geworpen zijn, waarin onze identiteit mede wordt gevormd door anderen. Psycholoog en psychotherapeut Paul Verhaeghe wordt meerdere malen aangehaald om te onderstrepen hoe maatschappelijke veranderingen en sociale verwachtingen voortdurend invloed hebben op wie we zijn. Daarnaast gebruikt Woertman de inzichten van Paul van Tongeren, tussen 2021 en 2023 Denker des Vaderlands, om te laten zien dat identiteit geen vaststaand gegeven is, maar zich continu vormt en hervormt in wisselwerking met onze omgeving.

digitale aanwezigheid

Een ander relevant perspectief komt van socioloog Zygmunt Bauman, die stelt dat onze digitale aanwezigheid de manier waarop we offline met elkaar omgaan drastisch verandert. Woertman bouwt voort op zijn idee dat online representatie een steeds grotere rol speelt in hoe we onszelf zien en hoe anderen ons waarnemen. Waar identiteit vroeger werd gevormd binnen langdurige, stabiele relaties, is ze nu veel vluchtiger en performatiever geworden. De constante confrontatie met gestileerde online versies van onszelf en anderen beïnvloedt de manier waarop we offline verbinding maken. Dit inzicht is essentieel in een tijd waarin sociale media zowel een bron van zelfexpressie als van onzekerheid is.

Filosofische en literaire diepgang

Woertman verweeft haar analyse met filosofische en literaire perspectieven, wat het boek extra gelaagd maakt. Zo haalt ze Iemand, niemand en honderdduizend van Luigi Pirandello aan (ook te lezen in Het raadsel van het ik van Martijn Veltkamp), waarin de hoofdpersoon ontdekt dat hij zichzelf nooit kan zien zoals anderen hem zien. Hij heeft niet één identiteit, maar honderdduizend – afhankelijk van wie naar hem kijkt. Dit sluit naadloos aan bij Woertmans centrale boodschap: identiteit is geen vaststaand gegeven, maar een fluïde constructie die zich vormt in interactie met anderen.

Sterk in analyse, iets minder in praktische toepassing

Hoewel Zeg me wie ik ben een rijke en genuanceerde verkenning biedt, had het boek iets meer praktische handvatten kunnen geven voor de dagelijkse omgang met de veranderlijkheid van identiteit. Woertman maakt overtuigend duidelijk dat identiteit relationeel en dynamisch is, maar de vertaalslag naar concrete toepassingen in bijvoorbeeld leiderschap, coaching of persoonlijke ontwikkeling blijft beperkt. Ook had een verdere uitwerking van hedendaagse thema’s, zoals de invloed van sociale media en persoonlijke branding, de toepasbaarheid van haar inzichten kunnen versterken.

Prikkelend en toegankelijk geschreven

Woertmans schrijfstijl is helder en uitnodigend. Ze weet complexe theorieën op een begrijpelijke manier te presenteren en verrijkt haar betoog met herkenbare voorbeelden uit het dagelijks leven. Hierdoor leest het boek niet als een academische verhandeling, maar als een boeiende dialoog met de lezer. Het roept vragen op die blijven hangen: Wie ben ik werkelijk? In hoeverre ben ik gevormd door mijn relaties? Kan ik mezelf begrijpen zonder de blik van de ander?

Voor coaches, leiders en iedereen die zich bezighoudt met persoonlijke ontwikkeling is Zeg me wie ik ben een inspirerend en verrijkend boek. Het biedt geen eenvoudige antwoorden, maar zet aan tot diepgaande reflectie over de dynamische aard van identiteit. Misschien had de ondertitel beter ‘Over de mogelijkheden van identiteit’ kunnen luiden in plaats van ‘Over de grenzen van identiteit’, gezien haar grensverleggende en optimistische kijk op het onderwerp. Woertman laat overtuigend zien dat ons zelfbeeld niet iets is wat we ‘bezitten’, maar iets wat voortdurend in beweging is.