Samensteller Jaap Boonstra (die eerder de zeer succesvolle De Verandermanagementbox heeft begeleid) heeft er voor gekozen om niet de verschillende type ‘leiderschap’ als uitgangspunt te nemen maar de verschillende type ‘leiders’. Ja, nou en, zult u misschien zeggen, maar dit kleine detail, deze achteloze nuance, zorgt in kort bestek niet alleen voor een veel completer maar vooral ook bruikbaarder beeld. En wel omdat een type leiderschap per definitie ongeschikt is om een bedrijf of organisatie door elke fase van zijn bestaan te loodsen. Dienend leiderschap is soms noodzakelijk maar nou net niet in de pioniersfase van een bedrijf. Of in een fase waarin harde sanering nodig is om te overleven. En zeker in tijden waarin alles net even sneller gaat dan voorheen, waarin al die verschillende fasen bijna organisch in elkaar over gaan, is deze op het eerste gezicht wat eendimensionale benadering bij nader inzien uiterst praktisch. Leiders leren wanneer ze moeten omschakelen. Wat in de praktijk vaak betekent dat ze plaats moeten maken, want iemand die het resultaatgerichte leiderschapspak als gegoten zit kan dat niet zo maar inruilen voor dat dan een visionaire leider. In die zin is dus elke goede leider uiteindelijk een dienende leider, maar dat terzijde.
De gekozen insteek is ongetwijfeld ingegeven door de gehanteerde definitie. Leiderschap, zo schrijft Boonstra, draait niet om heldendaden of het gedrag van topmanagers. En leiderschap gaat ook niet om het formuleren van doelen en het beïnvloeden van anderen om die doelen te verwezenlijken. Leiderschap gaat het om het versterken van het vermogen van de gemeenschap om haar eigen toekomst vorm te geven en zelfstandig duurzame veranderingen te realiseren. Het vormgeven aan de eigen toekomst betekent dat je als leider op zoek gaat naar wat mensen beweegt en samen zoekt naar nieuwe toekomstmogelijkheden. En daarvoor is uiteraard leiderschap nodig, en wel om per situatie de juiste leiderschapspet op te zetten, om de juiste leiderschapskwaliteiten aan te wenden. En die petten staan uitgestald in De leiderschapsbox!
Allemaal verschillende petten die samen dus een kleurrijke etalage maken. Van Hans van der Loo die betoogt dat een gedurfde visie de bakermat is van elk succes (de visionaire leider) tot André de Waal die laat zien hoe je als bedrijf constant excellent blijft presteren (de resultaatgerichte leider). Maar ook over de verschillende rollen van leiders en volgers: de leider die zijn volgers optimaal faciliteert en daarmee als het ware op het schild zet, de dienende leider dus, tot de effectieve leider die volgers beweegt juist de leider te faciliteren (‘wat kunnen wij doen voor onze leider?’).
Kortom, een compleet verzorgde safari rond het belangwekkende thema leiderschap te beluisteren in de ‘file-jungle’ die het Nederlandse verkeer zo kenmerkt.
Over Pierre Pieterse
Pierre Pieterse was tot februari 2022 hoofdredacteur van Managementboek Magazine.
