De passie van Paul Moers

‘Oh wow. Oh wow. Oh wow.’ Naar verluidt waren dat de laatste woorden van Steve Jobs, de onlangs overleden topman van Apple. Alsof hij nog een laatste keer op een lumineus idee was gekomen. Zoals hij de laatste jaren de wereld steeds versteld heeft doen staan met zijn tot in de perfectie uitgevoerde vindingen zoals de iPod en de iPad. In een boek over passie in het bedrijfsleven, zoals marketingadviseur Paul Moers met De kracht van passie heeft geschreven, mag iemand als Jobs natuurlijk niet ontbreken. Als de verpersoonlijking van geïnspireerd en gepassioneerd leiderschap heeft hij na zijn terugkeer bij Apple het bedrijf van de ondergang gered en uitgebouwd tot de hoogst gewaardeerde onderneming ter wereld.

Bedrijven met passie maken het verschil, schrijft Moers. En: passie wordt de absolute voorwaarde om bedrijven verder te brengen. Maar wat moeten wij daar eigenlijk onder verstaan? Wat houdt dat begrip passie nou precies in? Moers brengt passie in verband met gedrevenheid, met de ‘zinfactor’, ofwel ‘de doorslaggevende reden waarom mensen op een bevlogen manier in beweging komen’. Daar kan iedereen zich wel iets bij voorstellen. Het is altijd leuk om met iemand te werken die er zin in heeft en die enthousiasme koppelt aan ambitie. Niet lang geleden heeft Hans van der Loo zich met zijn boek We hebben er zin in! ook over deze materie gebogen en geprobeerd deze toch wat alledaagse begrippen in een iets steviger theoretisch kader te vatten.

Maar om een theoretisch kader lijkt het Moers niet te doen. Als hij te spreken komt over de betekenis van passie, stelt hij vast dat leven en werken met passie heerlijk is. ‘Mensen met passie herken je direct aan hun lichaamshouding. Mensen met passie raken niet uitgesproken over hun bedrijf en hun missie. Op feestjes moet je ze soms tot vervelens toe aanhoren.’ Dat is zeker ook van toepassing op Moers zelf, niet in de laatste plaats omdat hij een enthousiast verteller is. In zijn boek presenteert hij een aantal case studies van bedrijven waar hij een bijzondere passie heeft ontdekt, zoals Jumbo Supermarkten, ASN Bank, Grolsch, en Artis. Het zijn korte, doeltreffende analyses die goed duidelijk maken waarom deze bedrijven succesvol zijn of excelleren in hun niche. In het ene geval omdat er een duidelijk antwoord is geformuleerd op het marktleiderschap van Albert Heijn, in het andere geval omdat de directie zich op tijd heeft ingedekt tegen de afnemende bierconsumptie in eigen land, zoals Grolsch heeft gedaan.

Eigenlijk is Moers in deze hoofdstukken op zijn best. De hoofdstukken dus waarin hij zijn bewondering kan uitspreken voor de gevolgde strategie en de lezer duidelijk maakt waartoe die strategie heeft geleid. Dat komt misschien omdat Moers dan zijn eigen sterke punten het best kan benutten: zijn oprechte en welhaast ongebreidelde enthousiasme voor de prestaties van anderen. Zodat hij bijna paradoxaal met hetzelfde gemak eerst Albert Heijn een pluim geeft voor zijn strategie, om daarna Jumbo uitbundig te complimenteren omdat die met succes een zwak punt in diezelfde strategie van Albert Heijn aanvalt.

Paradoxaal misschien maar daarom niet minder logisch. Omdat een op zich goede strategie een andere strategie niet uitsluit, ook al staat die haaks op een andere juiste strategie. Maar bij de geprezen en noodzakelijke zinfactor is geen sprake van paradoxen. Hier staat de realiteit haaks op de theorie. Moers stelt terecht dat juist bedrijven die gekenmerkt worden door management met een visie, goed leiderschap en een heldere merkidentiteit in staat zijn de zinfactor op te wekken bij hun medewerkers, waardoor die op hun beurt weer meer zullen gaan bijdragen aan het succes van een bedrijf. Maar dat lijkt op de keper beschouwd toch een wat te optimistische visie: bij Apple zijn talloze mensen in tranen de deur uitgelopen omdat Jobs ze de huid had vol gescholden, en menig caissière bij de Jumbo is gewoon een stuk chagrijn. En dan overheerst toch het idee dat dit boek vooral uitblinkt in het overbrengen van het enthousiasme van Paul Moers zelf.