Duurzaamheid is passé - 'Duurzaamheid in concrete componenten ontleed'

De auteurs geven in hun boek immers inhoud aan het begrip duurzaamheid door het begrip te ontleden in 8 componenten en ze stellen dat een mix van die componenten bijdraagt aan succesvol en toekomstbestendig ondernemen.

Duurzaamheid is passé – 8 ingrediënten voor succesvol en toekomstbestendig ondernemen van Hugo Hollander en Carolien Gadella – van Wersch beschrijft het begrip duurzaam ondernemen. In de inleiding zetten ze het begrip duurzaamheid of maatschappelijk verantwoord ondernemen bij de vuilnisbak, maar in de rest van het boek wordt het begrip duurzaam ondernemen ontleed. Ze geven heel concreet inhoud aan kenmerken die duurzaam ondernemen beschrijven. De auteurs noemen die kenmerken ‘ingrediënten’ waarmee volgens een recept een smakelijk gerecht gemaakt zou kunnen worden, waarbij het smakelijke gerecht dan een succesvolle toekomstbestendige organisatie is. Een recept hiervoor staat niet in het boek.

De structuur van het boek is heel overzichtelijk. Het bestaat uit tien hoofdstukken; na een inleidend hoofdstuk wordt elk ingrediënt in een eigen hoofdstuk beschreven en het boek wordt afgesloten met een hoofdstuk dat de samenhang in de praktijk beschrijft. In alle hoofdstukken staan kaders met toelichtingen en de hoofdstukken worden afgesloten met interviewverslagen of columns die een weergave zijn van persoonlijke reflecties op het betreffende ingrediënt.

Hollander en Gadella beginnen het boek met de uiteenzetting van de context van het ondernemen in de huidige tijd. Ze werpen hun licht op de vernieuwende economie waarin meervoudige waardecreatie en sociaal ondernemen een grotere rol spelen in de ogen van de bedrijven zelf en de maatschappij. In dit deel sommen zij de 8 ingrediënten op die in hun ogen nodig zijn om een succesvolle toekomstbestendige onderneming te maken: ondernemerschap, gedegen businessmodel, maatschappelijke waardecreatie, purpose, samenwerken en delen, systeemverandering, clickfactor en circulariteit. Deze 8 begrippen worden verder in het boek nader toegelicht.

De auteurs halen ter illustratie voortdurend voorbeelden aan van organisaties die een bepaald ingrediënt nadrukkelijk en herkenbaar gebruiken. Hierbij gebruiken ze zowel Nederlandse als internationale bedrijven en organisaties. De ingrediënten zijn immers niet uitsluitend van toepassing op bedrijven, want ook (not for profit) organisaties kunnen gebruik maken van één of meer van de genoemde ingrediënten. In dit lijstje van voorbeelden ontbreekt wat mij betreft BSO, dat in de jaren ’90 al meerdere van de genoemde ingrediënten gebruikte en daarmee vooropliep in de tijd.

Hollander en Gadella beschrijven de verschillende ingrediënten vrij uitgebreid, en ze nodigen de organisaties uit om met deze ingrediënten aan de slag te gaan. De ontwikkeling van nieuwe recepten wordt door de auteurs aan de ondernemers van nu overgelaten. Dat stukje van het verhaal wordt volgens de auteurs in de komende jaren geschreven hetgeen kan leiden tot een receptenboek dat over een jaar of tien geschreven kan worden. In de volgorde der dingen is dat begrijpelijk al had ik graag op dát onderwerp al een uitgebreidere beschouwing gelezen. Het hoofdstuk over de ingrediënten in de praktijk stelt mij in dat opzicht qua omvang en diepgang teleur.

De 8 ingrediënten worden in het boek vergeleken met levensmiddelen en smaakmakers die gebruikt kunnen worden tijdens het koken: zout, olijfolie, knoflook, peper, kaas, Spaanse peper, avocado en gemengde kruiden. Door slechts deze ingrediënten samen te voegen krijg je geen gerecht. Als ik als kok naar deze ingrediënten kijk, dan ontbreekt er iets om tot een gerecht te komen: vis, vlees of groente. Dat is precies de toevoeging van elke organisatie die haar product levert aan de markt en zo een specifiek gerecht maakt door deze duurzaamheidsingrediënten toe te voegen.

Dit boek draagt bij aan het afscheid van het ‘holle’ containerbegrip dat duurzaamheid vaak geweest is, doordat duurzaamheid erin gedefinieerd is en in concrete componenten ontleed is.