‘We kunnen generatiediversiteit ombuigen naar een kans’

Waar gaat het mis tussen generaties?

Veel leidinggevende functies zijn in handen van veertigers en vijftigers. De jonge generatie stoort zich echter aan de oudere generatie omdat die een manier van leidinggeven heeft die niet bij hen past. Jongeren ergeren zich bijvoorbeeld aan het feit dat je eerst - onder het motto ‘zo doen we dat hier nu eenmaal’ - een vastomlijnd pad moet doorlopen voordat je een betere functie krijgt. Ondertussen snappen de ouderen niets van de jongeren die balans zoeken tussen werk en privé en mee willen beslissen met de directie.

Dus het loopt niet echt lekker tussen generaties?

En dat terwijl de generaties elkaar voortdurend tegenkomen op de werkvloer. Gen Z werkt meer dan eerdere generaties en de Babyboomers worden teruggehaald uit hun pensioen. Er is dus veel leeftijdsdiversiteit en dat is een kans, maar het voelt als een vloek. Ik heb Het generatie-effect geschreven om mensen handvatten te geven, zodat ze iets van elkaar kunnen leren.

Waar begin je om het samenwerken van generaties tot een succes te maken?

De basis is accepteren dat we anders zijn en je daarna te verdiepen in elkaar. Het helpt als we allemaal wat nieuwsgieriger zijn naar mensen die anders zijn dan jij. Want als je meer weet van een ander, dan kun je ook inzien wat zo iemand kan toevoegen.

Dat is wel makkelijker gezegd dan gedaan...

De bal ligt wel bij de oudere garde. Zij hebben de meeste invloed en bovendien is samenwerken met de jonge generatie van levensbelang voor hen. Overheidsorganisaties bijvoorbeeld schreeuwen om jongeren en dat geldt ook voor de zorg en het onderwijs. De beslissers zijn aan zet, maar dit zijn geen generaties die van nature openstaan voor het eerlijke, open gesprek dat ze moeten aangaan. Het is erg om te zeggen, want elke consultant zegt het, maar het begint dus allemaal bij een open gesprek. Een gesprek dat gaat over wederzijdse verwachtingen, behoeftes, ideeën en zienswijzes.

Daarom wil ik concreet van jou weten: hoe pak je dat dan aan als werkgever van midden veertig met een communicatiebureau waar veel jongeren werken?

Het begint met een beetje nederigheid, met het besef dat jij als onderdeel van een bepaalde generatie ook niet perfect bent, dat je toch een beetje vastzit in een patroon. Ach, de ergernis aan jonge mensen is natuurlijk van alle tijden. En doordat we in tijden van social media leven, zijn we goed in het verkondigen van ons standpunt, maar het openstaan voor het andere perspectief is schrikbarend slecht.

Misschien zijn de verschillen tussen generaties wel groter geworden de laatste jaren...

Als ik dan kijk naar mijn stiefkinderen die tieners zijn en mijn schoonouders van in de negentig dan zijn die verschillen enorm. De belevingswerelden staan mijlenver uit elkaar. Het gebrek aan het delen van openhartige verhalen belemmert het wederzijdse leren en inspireren. We leven in bubbels en ontwikkelen helaas blinde vlekken. Ik hoop mensen bewust te maken van die blinde vlekken.

Toch even naar de praktijk want jij helpt bedrijven hierbij. Stel dat je een leidinggevende voor je hebt zitten die weet dát hij jongeren moet aanspreken. Hoe ga je dan aan de slag?

Er is niet één methode. Het is belangrijk dat hij of zij naar het eigen team kijkt en analyseert hoe het zit met de generatiemix. En vervolgens is het belangrijk om eerst wat vragen te stellen: benutten we de talenten van mensen, managen we de valkuilen, voelen ze zich ondersteund in hun fase, vinden ze onze manier van leidinggeven bij de tijd? Pas als je weet wat er speelt, als je de analyse klaar hebt, dan kun je actie ondernemen. Misschien kan je analyse dan zijn: er moeten meer jongeren meedenken over strategische beslissingen. Misschien moet je wel een buddysysteem introduceren waarbij jong en oud elkaar gaan coachen. Het is in de basis belangrijk dat je weet hoe medewerkers - van alle leeftijden - denken over zaken als de cultuur, de hiërarchie en de beloningsstructuur. Zeker in een tijd waarin je personeel keihard nodig hebt.

Het is dus ook een kwestie van doen?

Zeker. En het is niet zo dat ouderen alles verkeerd doen en jongeren alles goed. Juist jongeren hebben veel te leren omdat hun ouders - onbewust - fouten hebben gemaakt in de opvoeding. Jongeren zijn weinig zelfstandig, weinig veerkrachtig, kunnen veeleisend zijn en zijn slecht in energiemanagement. De ouderschapsstijl heeft, met alle goede intenties, voor problemen gezorgd en daar moeten organisaties ook iets mee.

Je moet dus als Generatie X-baas ook niet helemaal meegaan in de mores van jongeren?

Nee, ze moeten juist niet de rode loper uitleggen, maar wel nadenken over hoe je het beste uit mensen haalt. Goed leiderschap is geen gemakkelijke opgave.

Je bedoelt dat ze moeten balanceren: er zijn wel gewoon regels, maar tegelijk moet je ook meedenken?

Veel meer coachend en situationeel leiderschap helpt en dat is anders dan dat je enkel meedeelt wat er moet gebeuren. Nu verwachten mensen dat je meedenkt, motiveert en inspireert. Dat is belangrijk, maar helaas er zijn gewoon veel leidinggevenden die daar niet toe in staat zijn. Vraag maar eens aan iemand waarom hij het bij een werkgever wél of niet naar zijn zin had, en hij begint vrijwel altijd over de leidinggevende.

Wat is het ergste dat je ooit hebt meegemaakt qua generatieconflict?

Dat managers iets bedenken, maar niet checken of ze de juiste keuze maken. Ik heb een keer meegemaakt dat een directie dacht: die millennials willen natuurlijk iets leuks en dus bouwen we een glijbaan. Dan heb je het niet begrepen. De basisfout is dat ze het gesprek niet zijn aangegaan. Of het management is op feedbackcursus gegaan en dan geven de managers opeens iedereen heel geforceerd schouderklopjes.

Heb je ook voorbeelden van een ingreep die wél werkte?

Reverse mentoring, waarin jong en oud elkaar mentoren werkt echt heel goed. Jongeren vinden het leuk de eigen skills te delen met ouderen, ouderen vinden het prettig wat mee te geven aan de jonge generatie en er komen goede ideeën uit. Je begint met het vragen naar de ontwikkelbehoeftes en dan koppel je mensen aan elkaar. Vervolgens regel je dat zij elkaar elke maand spreken en je brengt ook de hele groep bij elkaar om de successen te delen.

Waarom is het eigenlijk zo belangrijk dat die generaties wat nader tot elkaar komen

Door de generatiekloof krijg je verzuim, verloop, verouderde verdienmodellen, ontevreden klanten. En als je met elkaar gave nieuwe dingen bedenkt dan gebeurt het tegenovergestelde. Je behoudt talentvolle mensen, innoveert, klanten zijn tevreden dus de winst is groot als je het omdraait. We kunnen de generatiediversiteit ombuigen van een vloek naar een kans. Maar ja, diversiteit is niet gemakkelijk en daar moet je eerst doorheen.

Ben je hoopvol?

In de Coronaperiode merkte je dat er veel liefde is tussen generaties. Jongeren hielden zich gemiddeld gezien opvallend goed aan de regels en waren begaan met hun opa’s en oma’s. Ook binnen gezinnen is er begrip voor een andere manier van denken, maar tegelijk blijkt het op de werkvloer wel extra lastig om elkaar te snappen. Het lijkt erop dat de intergenerationele liefde verdwijnt als we de werkvloer oplopen. Wat we leuk vinden aan onze kinderen vinden we irritant op de werkvloer. Tegen onze kinderen zeggen we dat ze lekker moeten reizen, maar als er een medewerker in het buitenland wil werken dan vinden we daar iets van. Op de werkvloer gelden uiteraard andere belangen en dat bemoeilijkt de samenwerking. Ik zie gelukkig ook wel veel hoopvolle voorbeelden waarin jong en oud elkaar versterken!