De oude wijn die Paul Tough hier in nieuwe zakken schenkt, zal waarschijnlijk niemand uit het onderwijsveld ook maar één seconde met de ogen doen knipperen. Niet afkomst, geld of intelligentie bepalen je schoolsucces (of je maatschappelijke succes), maar je wil, je doorzettingsvermogen en je overtuiging: Toughs ei van Columbus is voor de Nederlandse docent een open deur. Intrinsieke motivatie, Maslow, Rogers – niemand komt voor de klas zonder deze begrippen uitputtend uitgekauwd te hebben gekregen. En anders kennen we ze allemaal wel uit de praktijk.
De hockeyjongetjes die niet vooruit te branden zijn, de paardenmeisjes met uitsluitend sociale interesse en de noeste arbeidertjes die plicht en moeite en hard werk nog zien als het middel tot emancipatie en ontstijging aan het milieu. En er is niets mis met oude wijn, als hij dan nog maar wordt geserveerd in glinsterende roemers. Maar Paul Tough lijdt aan verbale incontinentie. De eerste zinnen van het boek: In de zomer van 2009, een paar weken nadat mijn zoon Ellington was geboren, zat ik een dag lang in een klaslokaal van een voorschoolse opleiding in een klein stadje. Die twee gebeurtenissen hadden niets met elkaar te maken. En zo mekkert het maar irrelevant door, hoe warm het was en hoe ver en wie wat aanhad en of dat wel of niet de verwachte uitdossing was. ’t Is geloof ik iets Amerikaans, deze persoonlijke stijl, maar ik vraag me af of enige redactie niet gewenst was geweest. Het helpt overigens ook niet, dat de vertaling niet altijd even soepel is. Het ergste vind ik dat de premisse waarop het boek stoelt, de sociale ongelijkheid van het Amerikaans onderwijssysteem, zonder enige vorm van commentaar over de Nederlandse markt wordt uitgestort. Zo zegt de auteur op bladzijde 240: Het is waar dat in het huidige systeem de slechtste docenten lesgeven aan leerlingen met de grootste behoefte aan excellent onderwijs. … Maar op de een of andere manier hebben we toegestaan dat de hervorming van docentaanstellingen het belangrijkste beleidsinstrument is geworden bij het verbeteren van de levens van arme kinderen. Dat moge waar zijn in de VS, hier ten lande is de situatie fundamenteel anders. En eerlijker. En beter. Sterker nog: de beste en energiekste en inventiefste docenten vind je hier niet zelden op de zo genadeloos als ‘zwarte’ aangeduide scholen. Een overbodig boek dus, matig vertaald en helaas zonder gedegen voorwoord of begrip van en voor de doelgroep uitgegeven. Over motivatie zijn veel betere boeken geschreven: Motivatie binnenstebuiten van Huib Nelis en Yvonne van Sark, bijvoorbeeld. En degenen die nog overtuigd moeten worden van de fundamentele ongelijkheid en onrechtvaardigheid van de Amerikaanse samenleving verwijs ik naar een van de dagelijkse nieuwsuitzendingen bij de publieke of commerciële omroep …
Over Bert Thiel
Bert Thiel (1961) studeerde Nederlandse taal- en letterkunde in Leiden. Hij gaf ruim dertig jaar les in het voortgezet onderwijs. Nu leest, dicht en schrijft hij.
