Nee!

Jana Kemp, Amerikaanse en auteur van het boek 'Nee! Hoe een enkel woord je leven kan veranderen', heeft een model ontwikkeld dat mensen kan helpen effectiever nee te zeggen. Het belangrijkste doel hierbij is zelfbescherming. Deze methode is wat ongelukkig vertaald in 'Het Power van Nee Model'. De letters van het woord 'Power' staan in dit geval voor: Plan/doel, Opties/middelen, Wanneer, Emotionele factoren, Rechten en verantwoordelijkheden. Per onderdeel geeft zij voorbeeldvragen die helpen om tot een goede afweging te komen alvorens 'nee', 'misschien', of 'ja' te zeggen. Voor het gemak is de mensheid in dit boek in drie categorieën verdeeld: Meester van het Nee, Twijfelaar, en Ja-knikker. Kemp heeft vooral veel waardering voor de Meester van het Nee. Twijfelaars en Ja-knikkers kunnen veel van hen leren. Mensen die graag aan andermans verwachtingen voldoen, om zo bevestiging en goedkeuring te krijgen, zeggen zelden nee tegen een verzoek. Met alle gevolgen van dien: wat begint met een iets te volle agenda kan eindigen in een langdurige burnout. In elk hoofdstuk wordt de lezer een aantal vragen gesteld die tot meer zelfinzicht leiden. De antwoorden brengen gedragspatronen in kaart waarop de lezer kan voortborduren: 'Is de bestaande situatie tevens de gewenste situatie? Zo niet, wat kan ik daarin veranderen?' Daarnaast krijgt de lezer de gelegenheid oefeningen te doen aan de hand van vragen en opdrachten. Deze zijn echter soms van een bedroevend niveau: Is iemand die 'nee' zegt een a) Meester van het Nee, b) Twijfelaar, of c) Ja-knikker? Of: 'De schooljuffrouw belt om te zeggen dat uw kind een aanval heeft gehad en dat u naar school moet komen. Is dit a) niet relevant (niets doen), b) een crisissituatie (meteen handelen), of c) niet urgent (kan later)? Het boek gaat uit van de eigen verantwoordelijkheid, en dat is een groot pluspunt. Dat bepaald gedrag aangeleerd is, zoals dienstbaar zijn en vooral ja zeggen, wil niet zeggen dat het niet afgeleerd kan worden. Kemp maakt inzichtelijk dat iedereen keuzes kan maken en daarbij vooraf de eventuele gevolgen kan afwegen. Sommige gebeurtenissen in het leven overkomen je, daar kun je niets aan doen. Hoe je er mee omgaat, is een keuze. 'Het Power van Nee Model' kan als leidraad dienen en geeft aan welke vragen relevant zijn tijdens dit bewustwordingsproces. Het boek bevat nuttige tips voor concrete thuis- en werksituaties. Van diversiteit in haar voorbeelden is helaas nauwelijks sprake. Culturele, sociale en maatschappelijke achtergronden die van invloed zijn op de manier waarop en de mate waarin er nee gezegd wordt, komen niet aan de orde. Kemp wil op soms geforceerde wijze het thema uit de huis-, tuin- en keukensituatie halen en komt dan met theatrale uithalen. 'Laten we dan ook nee zeggen tegen terrorisme, nee tegen drugs, nee tegen schietpartijen op scholen (...)!' In het hoofdstuk over ethiek en de gevolgen van het nee zeggen, worden allerlei beroemdheden geciteerd, van Tom Hanks tot Mahatma Ghandi. De auteur verantwoordt deze zijwegen met zinnen als: 'We kunnen en moeten beter nee zeggen om onszelf, onze kinderen en anderen op de hele wereld te beschermen.' Als Kemp zich bij het schrijven van iedere alinea en anekdote had afgevraagd 'is dit relevant binnen de context van mijn betoog?', dan had zij best wat vaker 'Nee!' mogen zeggen.