Daniel Pink heeft een wereldwijde survey uitgezet waarin hij aan deelnemers vraagt in een paar zinnen te beschrijven waar ze spijt van hebben. Hij heeft de vele reacties doorgespit en in eerste instantie komt hij tot vergelijkbare resultaten als onderzoeken die anderen voor hem hebben uitgevoerd. Daarin vormen romantiek, familie en opleiding de top drie van spijt. Toch blijft het knagen bij Pink. Hij heeft het gevoel dat dit niet het hele verhaal was, maar dat iets áchter die verhalen zit en hij graaft dieper. Daaruit komen vier hoofdgroepen van spijt: Foundation regrets, Boldness regrets, Moral regrets en Connection regrets.
De vier hoofdgroepen
Foundation regrets raken de basis van ons leven, zoals gezondheid, veiligheid en financiële stabiliteit. Spijt op dit vlak heeft vaak te maken met het onvermogen om ver vooruit te denken als we jong zijn. Wie denkt er bij na dat slechte gezondheidskeuzes op lange termijn roofbouw plegen op het lichaam? Of dat het misschien handig is wat geld opzij te zetten, zeg maar, voor later. Boldness regrets zijn van het ‘had ik toen maar de sprong gewaagd’-type spijt. De sprong naar het buitenland, een andere carrière, achter een geliefde aangaan. We hebben vaker spijt van onze inactiviteit dan van onze activiteit. Moral regrets grijpen in ons morele gevoel, als we iemand kwaad hebben gedaan. Door op school een ander kind te pesten, bijvoorbeeld. Alle relatiegerelateerde spijt valt onder de Connection regrets. Een vriend die je niet hebt gebeld, het contact met een familielid dat is verbroken.
Herstel
Dit klinkt allemaal erg negatief. Kan spijt nog iets positiefs betekenen? Jazeker. Spijt kan beslissingen verbeteren, het kan prestaties een boost geven en betekenis verdiepen. En verder, kunnen we iets met spijt doen? Kunnen we spijt gebruiken om een beter mens te worden? De eerste stap is het ongedaan maken van hetgeen we deden of juist niet deden. Wat blijkt uit analyse van het programma ‘Het spijt me’, is dat we eerder dingen repareren die we deden dan die we niet deden. Als dat herstellen niet kan, dan is er nog een mogelijkheid: denken in termen van ‘maar ik heb tenminste…’, in plaats van ‘had ik maar...’. ‘Ik had nooit die baan moeten nemen, maar ik heb er veel van geleerd.’ Omdenken dus, in positieve termen. Stap drie ten slotte is uitzoomen en de situatie vanaf een afstand (in de derde persoon) bekijken en analyseren. Stel je voor dat een goede vriend hetzelfde gevoel van spijt overkomt. Welke les zou hij hieruit trekken? Wat zou je hem aanraden te doen?
Anticiperen
Nog een vraag: kun je anticiperen op spijt? Als je de keus hebt en het gaan niet om een van de vier hoofdgroepen van spijt, kun je het best een keus maken en daar niet te lang bij stil staan. Als je wel te maken hebt met een van de vier hoofdgroepen, denk dan aan een specifiek moment in de toekomst en vraag jezelf af welke keus je het meest zal helpen. Storytelling is een krachtig middel als het gaat om spijt. We zijn zowel de maker als uitvoerder van onze verhalen. Het hangt af van hoe we ons verhaal vertellen, hoe we spijt ervaren en wat we eraan doen.
The Power of Regret van Daniel Pink gaat over spijt, maar misschien nog wel meer over reflectie. Over leren van wat we verkeerd of juist niet hebben gedaan, om daarna vooruit te kijken hoe we hier beter van worden. Het boek biedt veel stof tot nadenken en is tegelijkertijd een boek over hoop.
Over Carla Verwijs
Carla Verwijs is managementconsultant met een specialisatie in kennismanagement.
