Pigliucci’s kennismaking met het stoïcisme begon in Turkije, bij de ruïnes van Hierapolis, waar Epictetus ooit lesgaf. Het bezoek had onverwacht diepe impact op hem. Terwijl hij zich inleefde in de wereld van Epictetus — een man die als slaaf werd geboren en ondanks zijn beperkingen een van de grootste filosofen van de oudheid werd — besefte Pigliucci dat hij, ondanks zijn intellectuele kennis van de filosofie, in de praktijk nog behoorlijk ver van een stoïcijnse houding verwijderd was. Dit werd hem pijnlijk duidelijk toen hij worstelde met zijn overgewicht en zich realiseerde dat hij zich liet leiden door impulsen in plaats van discipline.
Ware rust
Niet veel later werd Pigliucci geconfronteerd met een situatie waarin hij zijn stoïcijnse principes écht moest toepassen. Tijdens een reis naar Turkije brak er een militaire coup uit. Paniek en angst heersten in de straten, maar hij herinnerde zich de kern van het stoïcisme: focus op wat je kunt beheersen en accepteer wat je niet kunt veranderen. In plaats van zich te laten meeslepen door hysterie, bleef hij ontspannen en nam hij rationele beslissingen. Dit besef — dat ware rust voortkomt uit controle over de eigen geest, niet over externe omstandigheden— bevestigde voor hem de waarde van de stoïcijnse levenshouding.
De dood
Maar misschien wel het meest confronterende onderwerp dat het stoïcisme behandelt, is de dood. Pigliucci besteedt hier veel aandacht aan en laat zien hoe de Stoïcijnen niet alleen accepteerden dat de dood onvermijdelijk is, maar ook vonden dat een goed leven alleen mogelijk is als men de dood niet vreest. Marcus Aurelius schreef in zijn Meditaties: ‘Je kunt op elk moment sterven. Laat dat de leidraad zijn voor hoe je leeft.’ Voor de Stoïcijnen betekent dit niet dat je roekeloos moet leven, maar dat je elk moment bewust moet beleven, zonder spijt en zonder tijd te verspillen aan triviale zorgen.
Holocaust
Dit perspectief op sterfelijkheid vinden we ook terug bij denkers als Viktor Frankl en Edith Eger. Beide overlevenden van de Holocaust benadrukken in hun werk dat de mens geen controle heeft over wat hem overkomt, maar wel over hoe hij erop reageert. Net als de Stoïcijnen zien zij actieve acceptatie en mentale veerkracht als de sleutel tot vrijheid, zelfs in de meest uitzichtloze situaties.
Moderne kwesties
Het boek is opgebouwd als een dialoog met Epictetus, waarbij Pigliucci moderne kwesties bespreekt in het licht van de klassieke stoïcijnse leer. Dit maakt het toegankelijk, al voelt de stijl soms wat geforceerd aan. De gesprekken met Epictetus geven het boek een speelse toon, maar kunnen op sommige momenten kunstmatig overkomen, vooral wanneer Pigliucci hedendaagse problemen probeert te verbinden met oude wijsheden.
twaalf richtlijnen
Pigliucci beschrijft in het boek twaalf richtlijnen voor een stoïcijnse levenshouding, zoals het accepteren van wat buiten je controle ligt, het ontwikkelen van veerkracht en het oefenen in dankbaarheid. Maar wie op zoek is naar praktische oefeningen, zal elders moeten kijken. Hoe word je een stoïcijn? biedt vooral een filosofische en reflectieve benadering. Voor wie daadwerkelijk aan de slag wil met stoïcijnse oefeningen, is Handboek voor de moderne stoicijn van Pigliucci een geschikter alternatief.
Desondanks is dit boek een waardevolle gids voor iedereen die meer wil begrijpen over hoe men rust en helderheid kan vinden te midden van chaos. Of het nu gaat om alledaagse stress, onverwachte crises of de confrontatie met de eindigheid van het leven, Pigliucci laat overtuigend zien dat het stoïcisme een helpende filosofie is voor een betekenisvol en evenwichtig bestaan.
Over Danny Mullenders
Danny Mullenders is assessment- en ontwikkelpsycholoog, coach, auteur en spreker. Hij schreef de # 1 bestsellers Daarom doen ze dat en Laat je niet kiezen. 27 januari 2025 kwam zijn derde boek uit, De kunst van niet kiezen.
