Ervaringen van een interimmanager – persoonlijk en eigenzinnig

Het vak van interimmanager, zeker op het niveau waarop Sonnema het heeft uitgeoefend, is met enige mystiek omgeven. Wat voor iemand is die man of vrouw die - ongetwijfeld tegen een vorstelijke beloning - een tijdje in onze organisatie doorbrengt? Waarom is speciaal hij of zij daarvoor uitverkoren? Wat precies is zijn of haar opdracht dan wel geheime agenda? Hoe gaat hij of zij te werk? En wat voor effecten gaat dat hebben?

Negen van de tien keer onttrekt dat alles zich aan de waarneming van de vaste medewerkers, die toch al gauw een paar maanden of soms jaren naar het pijpen van die externe moeten dansen. Wat dan steevast tot de nodige speculaties leidt, en vaak ook tot weerstand of andere boeiende sociale processen.

Alleen al daarom en voor die gewone stervelingen, is het buitengewoon interessant om nu eens de herinneringen te lezen van iemand die een leven lang in zulke rollen heeft gewerkt en die – anders dan de meeste van zijn collega’s – niet nodeloos geheimzinnig doet over wie zoal zijn opdrachtgevers zijn geweest, wat hij precies voor hen gedaan heeft, hoe dat gegaan is en hoe hij daar achteraf op terugkijkt.

Des te interessanter wordt het als de schrijver daarnaast ook nog eens open is over zichzelf, waar hij vandaan komt, waar hij heen wilde, hoe hij dat heeft aangepakt, wat hij daarbij te overwinnen heeft gehad aan ziektes, stukgelopen huwelijken en andere sores - zodat hij behalve als een geslaagd professional ook nog eens overkomt als een echte Mensch.

Want dat is wat Sonnema doet, in U komt er zelf wel uit. Dat is veel tegelijk, niet alleen in de variatie aan onderwerpen die de revue passeren maar ook in het aantal pagina’s dat hij daarvoor neemt: niet minder dan 425. Daarin komt (bijna) alles aan bod: van zijn jeugd op Curaçao en zijn studententijd in Groningen, via een ongelooflijk avontuur in Detroit als manager van een Nederlandse fabriek van aandrijfsystemen voor buitenspiegels van auto’s, tot de uitverkoop die hij mocht cq. moest meemaken van zijn business unit bij PwC.

De ene keer presenteert Sonnema het een als een direct logisch uitvloeisel van het ander, de andere keer als op het eerste gezicht losstaande zijlijn – maar ondertussen. Dat doet hij allemaal in een ogenschijnlijk losse maar bij nadere beschouwing zeer verzorgde stijl. Treffende vergelijkingen schuwt hij net zomin als sprankelende spitsvondigheden, en shockerende uitspraken van gesprekspartners wisselen af met diepe wijsheden van Mintzberg, Porter of Sun Tzu. Niet iedereen zal daar gelijkelijk van gecharmeerd zijn.

Veel lezers kan zijn boek nog niet hebben: het is uitgegeven door het kleine Elikser van uitgeefster Jitske Kingma en het ligt niet bepaald op stapels bij de kassa’s op Schiphol. Toch heb ik in de week dat ik het met me heb meegedragen zeker een man/vrouw of zes gesproken die er ook mee bezig waren (ik beken, ik leef in een bubble).

De een vond U komt er zelf wel uit te weinig methodisch over het vak, de ander ergerde zich aan wat hij ervaren had als Wichtigmacherei, en een derde had er juist geen genoeg van krijgen omdat het zo mooi liet zien hoe je als interimmanager ook altijd jezelf meeneemt naar je werk.

Zelf moest ik er ook even in komen, achteraf gezien vooral omdat ik moest wennen aan het tempo, het ritme, en de toon. Ik wilde te snel door naar die twintig cases die me beloofd waren - zien hoe Sonnema die van binnenuit had ervaren, wat er precies was gebeurd bij de VARA, bij MCi, bij Albert Heijn, welke interventies hij daar had gepleegd en waarom. Totdat ik in de gaten kreeg dat die cases ook wel kwamen, maar niet voordat de tijd er rijp voor was. En dat ik ondertussen ook kennis kon maken met de mens achter de interimmanager.

Zo’n leeservaring kan je aanspreken of niet, maar hee: hoe vaak gebeurt dat nou, zo’n ontmoeting, in een managementboek? Alleen al daarom zeg tegen ik nu tegen iedereen die ook maar enigszins geïnteresseerd is in het vak en in de mensen die het uitoefenen: ‘Koop het en begin eraan. U komt er verder zelf wel uit.’