‘Geloof in je eigen visie’

Eerlijk is eerlijk: ik ben een fanatieke PSV-supporter. En dus tegen alles wat maar naar Ajax ruikt. Louis van Gaal? Ik hoor hem nog na de zoveelste prijs van Ajax vanaf het podium op het Museumplein schreeuwen dat zij de beste zijn. Van Gaal staat bij mij dus per definitie op een 0-1 achterstand. Al was ik wel erg benieuwd naar zijn laatste biografie. Want mijn fascinatie voor leiderschap wint het toch van mijn afkeer van Ajax. En hoe je het ook wendt of keert, Van Gaal heeft bewezen een leider te zijn. Met gebreken uiteraard.

Van Gaal is voor journalisten vaak de gebeten hond. Zijn relatie met de Nederlandse media is – uitzonderingen daargelaten – ronduit beroerd te noemen. En ja, deels ligt dit aan de coach zelf. Al gaan veel journalisten ook niet vrijuit. De verstoorde relatie tussen de twee is denk ik vooral te wijten aan het feit dat beiden stronteigenwijs zijn. En ik kan dit zeggen, omdat ikzelf een journalistieke achtergrond heb en weet hoe eigenzinnig mijn collega’s kunnen zijn. We denken – net als Van Gaal – de waarheid in pacht te hebben. En ja, dit botst.

Afijn. Zo neutraal mogelijk dook ik in LvG - De trainer en de totale mens. Ajacied of niet, Van Gaal hielp Oranje met een matige selectie toch naar de halve finale van het WK in Brazilië. Dit tegen alle verwachtingen in. Een bijzondere prestatie die mij nieuwsgierig maakt: wie is deze man? Of: wie is de totale mens achter Van Gaal? Antwoord op deze graag krijg ik bij het lezen van dit boek helaas niet. De biografie loopt langs het indrukwekkende curriculum vitae van de coach en laat met name bewonderaars van de trainer aan het woord. Maar een beter beeld van wie de man achter de successen echt is, weet ik na bijna 300 pagina’s nog steeds niet. Zijn visie op voetbal wordt helder, zijn kijk op het leven niet. Terwijl ik juist daar oprecht benieuwd naar was.

Opvallend is dat we moeten zoeken naar wie de auteur van dit boek is. Op de cover staat het niet. In de inleiding ook niet. Op de allerlaatste pagina dan eindelijk het verlossende antwoord: Robert Heukels, die Van Gaal voor De Nieuwe Revu en Sportweek jaren volgde. Het pleit voor de auteur dat hij zichzelf wegcijfert door niet prominent op de cover te staan. Dit boek moet over Van Gaal gaan en niet over hem. Maar verwarrend is het wel, omdat Heukels wel in de ik-vorm schrijft, zonder zichzelf te introduceren.

Nu had ik sowieso moeite het verhaal te volgen. De schrijfstijl van Heukels is moeilijk bij te benen. Zo gebruikt hij zinnen waar bijna meer komma’s dan woorden in staan. Ook maakt hij zich schuldig aan de zogenoemde ‘vloek van kennis’. Met andere woorden: Heukels weet blijkbaar zoveel over Van Gaal dat hij ervan uitgaat dat de lezer dit ook weet. Hij neemt niet de moeite ons bij de hand te nemen, waardoor ik het spoor soms bijster was.

Goed, de leiderschapslessen dan. Wat kunnen wij op het gebied van leiderschap leren van de man die meer prijzen won dan ik in mijn woonkamer kwijt kan. Belangrijkste les is misschien wel dat je als leidinggevende moet geloven in je visie. Van Gaal wist al die jaren als trainer heel goed wat hij wilde en liet zich door niets en niemand van de wijs brengen. Dit kan misschien arrogant overkomen, maar kan ook worden gezien als een gezonde manier van zeker zijn van jezelf. Van Gaal geeft zelf aan altijd open te hebben gestaan voor de mening van anderen. Zo vertelde hij aan een groep ondernemers het volgende: ‘Ik heb natuurlijk niet de wijsheid in pacht. Ik luister naar specialisten. Luistert u ook naar uw werknemers? Want zij zijn de specialisten. Die helpen om uw product te verzorgen.’ Van Gaal stelt dat hij zich altijd laat adviseren door zijn specialisten, ‘en bijna altijd volg ik hun advies op’. Maar, zo voegt hij daar aan toe, ‘ik beslis’. En dit is precies waarom hij de eindverantwoordelijke is waarop hij uiteindelijk beoordeeld wordt.

LvG geeft, zoals gezegd, niet de inkijk in de persoon Van Gaal die ik gehoopt had. Wel heeft het boek mij nieuwsgieriger gemaakt naar wie hij echt is. Ongetwijfeld valt er nog erg veel van hem te leren. Op het gebied van leiderschap, maar ook als het gaat om omgaan met successen, teleurstellingen, tegenstand en adoratie. Wellicht iets voor een nieuwe biografie. Maar dan liefst geschreven door iemands als Michel van Egmond, die eerder biografieën schreef over onder andere Wim Kieft en René van der Gijp. Biografieën die wel goed leesbaar zijn voor leken zoals ik.