Samenlevingen

Inleiding 8

1 Het terrein van de sociologie 11
1.1 Wat is sociologie? 12
1.2 Over de aard van de sociale werkelijkheid 16
1.3 Interactie 17
1.4 Cultuur 20
1.5 Interdependentie 25
1.6 Interactie, cultuur en interdependentie: samenhang en accentverschillen 30
1.7 Sociale processen en sociale ontwikkelingen 32
1.8 Basiscondities van menselijk samenleven 37
1.9 Arrangementen ter beheersing van problemen van het samenleven: sociale zorg en sociale controle 39
Ten slotte 40

2 Economische bindingen 43
2.1 Productiewijzen en maatschappelijke ontwikkeling 45
2.2 De ontwikkeling van het moderne kapitalisme 51
2.3 Maatschappelijke achtergronden en gevolgen van industrialisering 55
2.4 Theoretische uitweiding: het verband tussen economische en andere sociale processen 61
2.5 Wegen van industrialisering 65
2.6 Industriële en postindustriële maatschappij 68
2.7 Arbeid in hooggeïndustrialiseerde samenlevingen 72
2.8 Arme en rijke landen 81
Ten slotte 87

3 Politieke bindingen 91
3.1 Staten, politiek en geweld 92
3.2 Staatsvorming en staatsontwikkeling in West-Europa 101
3.3 Varianten van staatsvorming 108
3.4 Staatsvorming en politiek in Nederland 112
3.5 Uitbreiding van politieke bindingen: mondialisering en Europese integratie 121
3.6 Macht en democratie 125
Ten slotte 127

4 Affectieve bindingen 131
4.1 Variaties in affectieve bindingen 132
4.2 Affectieve bindingen en de menselijke soort 137
4.3 Affectieve uitingen en gedragsstandaarden 141
4.4 Anonieme affectieve bindingen 155
4.5 Individualiseringsprocessen: worden affectieve bindingen zwakker? 158
Ten slotte 161

5 Cognitieve bindingen 165
5.1 Alledaagse kennis 166
5.2 Religie 171
5.3 Ideologie 178
5.4 Technologie en wetenschap 184
Ten slotte 190

6 Stratificatie 195
6.1 Sociale ongelijkheid en sociale stratificatie 196
6.2 Stratificatie in complexe agrarische samenlevingen 202
6.3 Industrialisering en klassenvorming 204
6.4 Recente ontwikkelingen in sociaaleconomische ongelijkheid 207
6.5 Klassen en statusverschillen in huidige westerse samenlevingen 210
6.6 Sociale mobiliteit en ongelijkheid van kansen 223
6.7 Internationale en etnische stratificatie 228
Ten slotte 232

7 Mannen, vrouwen en kinderen 235
7.1 Verwantschap, huwelijk en gezin 236
7.2 Ontwikkeling van het gezinsleven in West-Europa 241
7.3 Recente ontwikkelingen in huwelijk en gezin 246
7.4 Vrouwen en mannen 253
7.5 Seksualiteit 261
7.6 Kinderen en volwassenen 266
Ten slotte 272

8 Bevolking en migratie 275
8.1 Patronen en oorzaken van de bevolkingsontwikkeling 277
8.2 Gevolgen van bevolkingsgroei 281
8.3 Nederlandse migratie in mondiaal en Europees perspectief 284
8.4 Veranderingen in wereldmigratiepatronen in mondiaal en Europees perspectief 285
8.5 De historische en koloniale wortels van Nederlandse migratiepatronen 288
8.6 Nederland als vertrek- en bestemmingsland 289
8.7 Migratiepatronen na de Tweede Wereldoorlog 294
8.8 Oorzaken van migratie 305
8.9 Migratie- en integratiebeleid 309
Ten slotte 313

9 Mensen en hun leefomgeving: steden, verstedelijking en het natuurlijk milieu 317
9.1 De opkomst van steden en verstedelijking 318
9.2 Wat zijn steden eigenlijk? 328
9.3 Opkomst van de stadssociologie 332
9.4 De complexiteit van hedendaagse steden 336
9.5 Het natuurlijk milieu 339
Ten slotte 347

10 De verzorgingsstaat 351
10.1 Ontstaan en ontwikkeling van verzorgingsstaten 352
10.2 Armoedebestrijding en sociale zekerheid 362
10.3 Onderwijs 368
10.4 Gezondheidszorg 377
Ten slotte 389

11 Criminaliteit en bestraffing 393
11.1 Definities en benaderingen van criminaliteit 394
11.2 Criminaliteit in vergelijkend en historisch perspectief 396
11.3 Criminaliteit in Nederland: gegevens, interpretaties en mogelijke verklaringen 402
11.4 Theorieën ter verklaring van afwijkend en gecriminaliseerd gedrag 410
11.5 Grensoverschrijdende misdaad en terrorisme 415
11.6 Bestraffing van misdadigers 419
Ten slotte 426

12 Over sociologie: theorie, onderzoek, toepassing 429
12.1 Theorieën 430
12.2 Onderzoek 439
12.3 Toepassing 445
Ten slotte 450

Begrippenlijst 452
Literatuuroverzicht 461
Illustratieverantwoording 491
Over de redactie 492
Register 493