Voorwoord / V
Lijst van afkortingen / XVII
HOOFDSTUK I
Algemene beschouwingen / 1
1.1 Begrip en functie van de nationaliteit / 1
1.2 De nationaliteit en mensenrechten / 5
1.3 Psychologische dimensie van de nationaliteit / 7
1.4 De nationale autonomie in het nationaliteitsrecht / 8
1.5 Beperkingen van de nationale autonomie / 10
1.5.1 Algemeen / 10
1.5.2 Beperking van de autonomie door internationale verdragen / 12
1.5.2.1 Algemeen / 12
1.5.2.2 Het Haags Nationaliteitsverdrag van 1930 en bijbehorende protocollen / 13
1.5.2.3 Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens 1950 / 15
1.5.2.4 Het verdrag betreffende de rechtspositie van vluchtelingen 1951 / 15
1.5.2.5 Het verdrag betreffende de status van staatlozen uit 1954 / 15
1.5.2.6 Het Verdrag van New York inzake de nationaliteit van de gehuwde vrouw uit
1957 / 16
1.5.2.7 Het Verdrag van New York tot beperking der staatloosheid van 1961 / 17
1.5.2.8 Protocollen behorend bij de Weense Verdragen inzake diplomatiek, respectievelijk consulair verkeer van 1961 en 1963 / 19
1.5.2.9 Het Verdrag van Straatsburg betreffende beperking van gevallen van meervoudige nationaliteit en betreffende militaire verplichtingen in geval van meervoudige nationaliteit van 1963 en protocollen / 20
1.5.2.10 De overeenkomst van Parijs inzake het uitwisselen van gegevens met betrekking
tot het verkrijgen van nationaliteit van 1964 / 23
1.5.2.11 Verdrag inzake de uitbanning van alle vormen van rassendiscriminatie van 1965 / 23
1.5.2.12 Internationaal verdrag inzake burgerlijke en politieke rechten van 1966 / 23
1.5.2.13 Europese conventie over de adoptie van kinderen van 1967 / 24
1.5.2.14 De Overeenkomst van Bern inzake beperking van het aantal gevallen van staatloosheid van 1973 / 25
1.5.2.15 Verdrag inzake de uitbanning van alle vormen van discriminatie van vrouwenvan 1979 / 25
1.5.2.16 Verdrag inzake de rechten van het kind van 1989 / 26
1.5.2.17 Europees Verdrag inzake nationaliteit van 1997 / 27
1.5.2.18 De Overeenkomst van Lissabon betreffende de afgifte van een nationaliteitscertificaat van 1999 / 29
1.5.2.19 Verdrag over de vermijding van staatloosheid in geval van statensuccessie / 29
1.5.2.20 Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap van 2006 / 30
1.5.3 Beperkingen van de nationale autonomie door het internationale recht inzake mensenrechten / 30
1.5.4 Beperkingen van de autonomie door ongeschreven volkenrecht / 31
1.5.5 Beperkingen van de autonomie door regionaal (Europees) volkenrechtelijk gewoonterecht / 36
1.6 Staatloosheid / 36
1.7 Dubbele en meervoudige nationaliteit / 37
1.8 Quasi-nationaliteit van rechtspersonen en schepen / 40
1.9 Burgerschap van de Europese Unie / 41
1.9.1 De ontwikkelingen tot het Verdrag van Maastricht / 41
1.9.2 Burgerschap van de Unie en de nationaliteit van de lidstaten / 42
1.9.3 Beperkingen van de nationale autonomie in het recht van de Europese Unie / 45
1.9.3.1 Algemeen / 45
1.9.3.2 Onvoorwaardelijke erkenning van de nationaliteit van een (andere) lidstaat / 46
1.9.3.3 Het evenredigheidsbeginsel / 47
1.9.3.4 Het beginsel van loyale samenwerking (art. 4(3) VEU) / 50
1.9.3.5 Andere gevallen van schending van het Europese recht / 52
1.10 Plaats van het nationaliteitsrecht / 53
1.10.1 Inleiding / 53
1.10.2 Publiekrecht / 54
1.10.3 Strafrecht / 55
1.10.4 Privaatrecht / 55
1.10.5 Internationaal privaatrecht / 56
1.10.6 Volkenrecht / 57
1.10.6.1 Algemeen / 57
1.10.6.2 Diplomatieke bescherming / 57
1.10.7 Enkele conclusies / 60
1.11 Voorvragen in het nationaliteitsrecht / 61
1.11.1 Inleiding / 61
1.11.2 Privaatrechtelijke voorvragen / 62
1.11.3 Publiekrechtelijke voorvragen / 63
1.11.4 Voorvragen betreffende buitenlands nationaliteitsrecht / 63
HOOFDSTUK II
De geschiedenis van het Nederlandse nationaliteitsrecht / 67
2.1 Actualiteit van historische beschouwingen in het nationaliteitsrecht / 67
2.2 Het nationaliteitsrecht voor 1838 / 68
2.3 Het Burgerlijk Wetboek van 1838 / 69
2.4 De Wet van 1850 / 70
2.5 Wet op het Nederlanderschap en het ingezetenschap van 1892 / 72
2.5.1 Verkrijging van het Nederlanderschap door geboorte (art. 1 en 2) / 72
2.5.2 Verkrijging door naturalisatie (art. 3, 4, 5 lid 2 en art. 6) / 72
2.5.3 Nationaliteit van de gehuwde vrouw (art. 5 en art. 7 onder 2) / 73
2.5.4 Verlies van het Nederlanderschap (art. 7) / 73
2.5.5 Het ingezetenschap (art. 13-16) / 73
2.6 De belangrijkste wijzigingen van de Wet op het Nederlanderschap en het ingezetenschap / 73
2.6.1 De wijziging van 16 augustus 1910 (Wet van 15 juli 1910, Stb. 216) / 74
2.6.2 De wijziging van 1 juli 1937 (Wet van 21 december 1936, Stb. 209) / 74
2.6.3 De wijziging van 1 september 1948 (Wet van 10 juli 1947, Stb. H 232) / 74
2.6.4 De wijziging van 27 mei 1953 (Rijkswet van 15 mei 1953, Stb. 233) / 74
2.6.5 De wijziging van 1 oktober 1962 (Rijkswet van 12 juli 1962, Stb. 249) / 75
2.6.6 De wijziging van 1 maart 1964 (Rijkswet van 14 november 1963, Stb. 467) / 75
2.7 Bijzondere regelingen in verband met de Tweede Wereldoorlog / 75
2.7.1 KB van 22 mei 1943 (Stb. D 16) / 75
2.7.2 KB van 4 oktober 1944 (Stb. E 127) / 76
2.7.3 KB van 17 november 1945 (Stb. F 278) / 76
2.8 Regelingen ten aanzien van de overzeese gebieden / 77
2.8.1 Algemeen / 77
2.8.2 Soevereiniteitsoverdracht Indonesië / 78
2.8.3 Soevereiniteitsoverdracht Suriname / 79
2.8.4 De status aparte van Aruba / 80
2.8.5 De opheffing van de Nederlandse Antillen / 80
2.9 De herziening van het nationaliteitsrecht in 1985 / 80
2.10 Wijzigingen van de Rijkswet op het Nederlanderschap na 1985 / 81
HOOFDSTUK III
Uitgangspunten van het geldende Nederlandse nationaliteitsrecht / 87
3.1 Algemeen / 87
3.2 Eenheid van de nationaliteit in het Koninkrijk / 87
3.3 Ius sanguinis a matre et a patre / 87
3.4 ‘Système dualiste’ / 88
3.5 Bestrijding van de staatloosheid / 88
3.6 Aarzeling over meervoudige nationaliteit / 88
HOOFDSTUK IV
De begripsbepalingen en algemene beginselen in de Rw Ned / 91
4.1 Onze Minister / 91
4.2 Meerderjarige / 91
4.3 Moeder / 91
4.4 Vader / 92
4.5 Vreemdeling / 93
4.6 Staatloze / 93
4.7 Toelating / 94
4.8 Hoofdverblijf / 94
4.9 Geregistreerd partnerschap / 95
4.10 Algemene beginselen / 95
HOOFDSTUK V
Verkrijging van het Nederlanderschap / 97
5.1 Algemeen / 97
5.2 Verkrijging van rechtswege (art. 3, 4 en 5) / 98
5.2.1 Verkrijging door de geboorte (art. 3) / 98
5.2.1.1 Geboorte als kind van een Nederlandse ouder (art. 3 lid 1) / 98
5.2.1.1.1 Algemeen / 98
5.2.1.1.2 Postume afstamming van Nederlander / 100
5.2.1.1.3 Kinderen geboren uit een polygaam huwelijk van een Nederlandse man / 100
5.2.1.2 Vondelingen (art. 3 lid 2) / 103
5.2.1.3 Derdegeneratieregel (art. 3 lid 3) / 104
5.2.1.4 De bewijsrechtelijke functie van art. 3 lid 3 / 106
5.2.2 Verkrijging op later tijdstip (art. 4 en 5) / 106
5.2.2.1 Verkrijging door gerechtelijke vaststelling van ouderschap (art. 4 lid 1) / 106
5.2.2.2 Verkrijging door erkenning van een kind jonger dan zeven jaren (art. 4 lid 2) / 107
5.2.2.3 Verkrijging door erkenning van een kind in het buitenland / 108
5.2.2.4 Verkrijging door wettiging (art. 4 lid 3) / 112
5.2.2.5 Verkrijging door erkenning van een kind van zeven jaar of ouder (art. 4 lid 1) / 113
5.2.2.6 Verkrijging door adoptie (art. 5) / 114
5.3 Verkrijging door optie (art. 6) / 119
5.3.1 Algemeen / 119
5.3.2 In Nederland geboren vreemdelingen (art. 6 lid 1 onder a) / 120
5.3.3 Staatlozen (art. 6 lid onder b) / 121
5.3.4 Door een Nederlander erkende en gewettigde kinderen (art. 6 lid 1 onder c) / 124
5.3.5 Kinderen onder gezamenlijk gezag van ten minste één Nederlander (art. 6 lid 1 onder d) / 125
5.3.6 In Nederland opgegroeide vreemdelingen (art. 6 lid 1 onder e) / 125
5.3.7 Oud-Nederlanders en oud-Nederlandse-onderdanen-niet-Nederlanders (art. 6 lid 1 onder f) / 125
5.3.8 Echtgenoten en geregistreerde partners van Nederlanders (art. 6 lid 1 onder g) / 126
5.3.9 Vijfenzestigplussers (art. 6 lid 1 onder h) / 127
5.3.10 Kinderen en kleinkinderen van Nederlandse moeders (art. 6 lid 1 onder i-o) / 127
5.3.11 Minderjarige kinderen van optanten (art. 6 lid 8) / 128
5.3.12 De procedure / 128
5.4 Verkrijging door naturalisatie (art. 7-13) / 129
5.4.1 Algemeen / 129
5.4.2 De procedure / 130
5.4.3 De vereisten voor naturalisatie (art. 8 en 9) / 131
5.4.3.1 Meerderjarigheid (art. 8 lid 1 onder a) / 132
5.4.3.2 Geen bedenkingen tegen verblijf voor onbepaalde tijd (art. 8 lid 1 onder b) / 132
5.4.3.3 Vijfjarige toelating en hoofdverblijf in het Koninkrijk (art. 8 lid 1 onder c) / 133
5.4.3.4 De inburgering / 139
5.4.3.5 Geen ernstige vermoedens van gevaar voor de openbare orde, de goede zeden, of de veiligheid van het Koninkrijk (art. 9 lid 1 onder a) / 141
5.4.3.6 Afstand van de oorspronkelijke nationaliteit (art. 9 lid 1 onder b) / 144
5.4.4 De uitzonderingsnaturalisatie (art. 10) / 146
5.4.5 Medenaturalisatie van minderjarige kinderen van de verzoeker (art. 11) / 147
5.4.6 Naturalisatie: een recht of een gunst? / 150
HOOFDSTUK VI
Verlies van het Nederlanderschap / 153
6.1 Algemeen / 153
6.1.1 Intrekking van het Nederlanderschap wegens bedrog (art. 14 lid 1) / 154
6.1.2 Verlies van het Nederlanderschap wegens identiteitsfraude / 155
6.1.3 Intrekking van het Nederlanderschap wegens onaanvaardbare activiteiten / 159
6.1.3.1 Intrekking wegens veroordeling voor bepaalde misdrijven / 159
6.1.3.2 Intrekking van het Nederlanderschap wegens vreemde krijgsdienst / 160
6.1.3.3 Intrekking van het Nederlanderschap wegens aansluiting bij een terroristische organisatie / 160
6.2 Het verlies voor een meerderjarige (art. 14 lid 1-4, art. 15 en art. 15A) / 161
6.2.1 Algemeen / 161
6.2.2 Vrijwillige verkrijging van een andere nationaliteit (art. 15 lid 1 onder a) / 162
6.2.2.1 Algemeen / 162
6.2.2.2 Vrijwillige verkrijging / 163
6.2.2.3 Een andere nationaliteit / 165
6.2.2.4 Altijd evenredigheidstoets noodzakelijk / 166
6.2.3 Afstand van het Nederlanderschap (art. 15 lid 1 onder b) / 167
6.2.4 Langdurig verblijf buiten het Koninkrijk (art. 15 lid 1 onder c) / 167
6.2.5 Intrekking van het naturalisatiebesluit (art. 15 lid 1 onder d) / 170
6.2.6 Intrekken Nederlanderschap wegens niet nakomen afstandseis bij verwerven door optie (art. 15 lid 1 onder e) / 171
6.2.7 Vrijwillige verkrijging van de nationaliteit van een lidstaat van het Verdrag van Straatsburg en van de Surinaamse nationaliteit ingevolge de Toescheidingsovereenkomst (art. 15A onder a en b) / 171
6.3 Het verlies voor een minderjarige (art. 14 en art. 16) / 172
6.3.1 Algemeen / 172
6.3.2 Het vervallen van de familierechtelijke betrekking (art. 14 lid 6) / 173
6.3.3 Erkenning, wettiging of adoptie door een vreemdeling, alsmede gerechtelijke vaststelling van het vaderschap van een vreemdeling (art. 16 lid 1 onder a) / 175
6.3.4 Afstandsverklaring (art. 16 lid 1 onder b) / 175
6.3.5 Ouder verliest het Nederlanderschap op grond van art. 15 (art. 16 lid 1 onder c en d) / 176
6.3.6 Zelfstandige verkrijging van de nationaliteit van de moeder of vader (art. 16 lid 1 onder e) / 177
6.3.7 Vrijwillige verkrijging van de nationaliteit van een lidstaat van het Verdrag van Straatsburg (art. 16A) / 177
6.3.8 Beperkingen van het verlies (art. 16 lid 2) / 177
6.3.9 Art. 16 is Europeesrechtelijk uiterst problematisch / 178
HOOFDSTUK VII
De overgangsregelingen / 181
7.1 De overgangsregelingen van 1985 / 181
7.1.1 Art. 26 / 181
7.1.2 Art. 27 / 181
7.1.3 Art. 28 (oud) / 182
7.1.4 Art. 29 / 183
7.2 De overgangsregelingen van 2003 / 183
7.3 De overgangsregelingen van 2009 / 184
HOOFDSTUK VIII
Het formele nationaliteitsrecht / 185
8.1 Inleiding / 185
8.2 De procedure betreffende opties, verklaringen van afstand en naturalisaties / 185
8.2.1 Opties en verklaringen van afstand / 185
8.2.2 De naturalisatieprocedure / 186
8.2.3 De registers / 187
8.3 Vaststelling van het Nederlanderschap en rechtsbescherming / 187
8.3.1 Art. 17-19 / 187
8.3.2 Art. 20 / 187
8.3.3 Rechtsbescherming / 188
8.4 Bewijsrecht in nationaliteitsrechtelijke aangelegenheden / 188
8.5 Ten slotte: knopen doorhakken, gewijzigde opvattingen en vergissingen / 189
BIJLAGE I
Overzicht van de verwervings- en verliesgronden van de Nederlandse nationaliteit sedert 1838 / 193
BIJLAGE II
Overzicht van voor Nederland geldende volkenrechtelijke verplichtingen op het gebied van het nationaliteitsrecht / 217
BIJLAGE III
Rijkswet op het Nederlanderschap / 223
BIJLAGE IV
Overgangsbepalingen van de Rijkswet van 21 december 2000, Stb. 618, zoals gewijzigd door de Rijkswet van 18 april 2002, Stb. 222 en Rijkswet van 6 juli 2004, Stb. 335 / 245
BIJLAGE V
Besluit verkrijging en verlies Nederlanderschap / 247
Jurisprudentieregister (chronologisch) / 277
Trefwoordenregister / 281
