Wat is Voice Dialogue precies: een alternatieve gesprekstechniek, een methode voor psychologische ondersteuning?
Voice Dialogue is een theorie en een begeleidingsmethodiek die je kunt gebruiken in therapeutische situaties, training, coaching en maatschappelijke begeleiding. Het is in zoverre een gesprekstechniek dat Voice Dialogue je helpt met jezelf in gesprek te raken. Volgens de opvattingen van Voice Dialogue zijn er in ieder mens verschillende deelpersonen of ikken aanwezig en die kun je daadwerkelijk ontmoeten, hoe gek dat misschien ook klinkt.
Toch doet Voice Dialogue me sterk denken aan andere methoden voor het vergroten van je persoonlijke effectiviteit, zoals RET, Ofmans kernkwadranten en het enneagram.
Dat klopt, althans deels. De methoden die jij noemt, maar ook Gestalt en de Transactionele Analyse zijn allemaal pogingen om in beeld te brengen hoe wij in elkaar zitten. Ze gaan er stuk voor stuk van uit dat wij uit meerdere ‘delen’ bestaan. Maar er zijn ook belangrijke verschillen. De klassieke RET bijvoorbeeld wil veranderen: je moet je irrationele gedachten kwijt en daartoe word je door de RET-begeleider uitgedaagd. Voice Dialogue wil dat nadrukkelijk niet. Zij gaat ervan uit dat alle ikken of subpersonen die iemand ontwikkeld heeft, ook welkom zijn. Als in jou de Perfectionist erg sterk aanwezig is, hoef je die niet weg te redeneren; je moet er alleen voor zorgen dat ook andere ikken voldoende ruimte krijgen. Balans, daar gaat het om. Bovendien is Rationele Effectiviteitstraining erg verbaal: uitdagen is toch vooral een kwestie van praten. De Voice Dialogue-methode is gevarieerder. Je ontmoet die andere ikken ook echt; voor iedere subpersoon zet je een stoel neer. Een Voice-Dialogue-sessie is in de praktijk dus een soort stoelendans. Maar het blijft een bewustzijnsmethodiek en geen gedragstraining.
Dat klinkt tamelijk vrijblijvend.
Maar dat is het niet. De paradox van Voice Dialogue is dat je niet verandert doordat je iets kwijt wilt – de irrationele gedachten van RET bijvoorbeeld – maar door het ontmoeten van andere ikken die doorgaans bij jou geen ruimte krijgen. Tijdens een Voice Dialogue-sessie ervaar je opnieuw, en dat is belangrijk, hoe het was toen je bepaalde ikken nog niet verstoten had. Dat zijn vaak heel emotionele momenten, waarin iemand ontdekt waarom een bepaalde kant en de talenten die daarbij horen, er niet konden zijn; waarom een bepaalde subpersoon je steeds als een soort bodyguard heeft beschermd, hoe onhandig dat misschien ook uitpakte.
Zo’n gesprek met die verstoten ikken vraagt nogal wat abstractievermogen. Je moet immers telkens buiten jezelf treden – wat dat ook moge zijn – en je inleven in ikken die normaal gesproken geen kans krijgen.
Je kunt Voice Dialogue inderdaad niet voor iedereen gebruiken. Mensen moet snappen dat je persoonlijkheid verschillende delen heeft, ze moet dat ook willen accepteren en ze moeten voldoende vermogen tot zelfreflectie hebben. Dat wil overigens niet zeggen dat Voice Dialogue alleen werkt bij mensen met een hoger opleidingsniveau. Integendeel zelfs.
Niettemin maakt lijkt me de waarde van de opdrachten die in het boek zijn opgenomen, nogal betrekkelijk. Ik kan me moeilijk voorstellen dat je een Voice Dialogue met jezelf voert, zonder begeleider.
Laat ik het zo zeggen: niet iedereen is in staat zijn verstoten ikken te identificeren en er op een effectieve manier mee in gesprek te gaan. De oefeningen in ons boek helpen je om door de bril van de psychologie van de ikken naar jezelf te kijken. Wil je vervolgens je primaire én je verstoten ikken daadwerkelijk ontmoeten, dan is het wel handig dat er een facilitator is.
Jullie schrijven dat subpersonen vanuit een overlevingsnoodzaak zijn ontstaan; een mens wil zich in het leven kunnen handhaven en niet voortdurend gekwetst worden. Herman Rottinghuis verwijst in het boek Futuring: de kunst van het anticiperen naar de hersenfunctie die de gezaghebbende neurowetenschapper Michael Gazzaniga ‘interpreter’ noemt. Hebben jullie het over hetzelfde fenomeen?
Ik ken de theorieën van Gazzaniga, zij het oppervlakkig. Als ik hem goed begrepen heb, helpt die ‘interpreter’ de mens een verhaal over het leven te construeren dat hem past. Daartoe worden alle gewaarwordingen die niet in dat verhaal passen, genegeerd of weggeredeneerd. Voice Dailogue onderscheidt meerdere subpersonen en wil het bewustzijn daarover vergroten; het is een ‘aware ego process’. Door met meerdere ikken te praten, herschrijf je je eigen verhaal. Daar zie ik wel een relatie met Gazzaniga’s ‘interpreter’. Anderzijds wordt VoiceDialogue vooral gebruikt wanneer mensen vastgelopen zijn: op hun werk, in hun relatie of privé en dat geldt niet voor de theorieën van Gazzaniga.
Ik kon de paragraaf over de archetypen van Jung niet zo goed plaatsen. Ze lijkt me er in jullie boek een beetje aan de haren bijgesleept.
Dat is zeker niet het geval. Voice Dialogue wortelt in de theorieën van Jung. Jung was de bekendste leerling van Sigmund Freud, die ontdekte dat wij in ons leven vaker dan we denken gestuurd worden door allerlei onbewuste driften. Jung onderscheidde binnen dat onbewuste een subjectief en een collectief deel. Je primaire ikken ontwikkel je altijd binnen een bepaalde context, zoals de samenleving waarin je opgroeit of het gezin, en vinden hun oorsprong in het collectieve onbewuste, in de archtypen. Wij vonden dus dat we daarover zeker ook iets moesten schrijven.
Voice Dialogue lijkt me, zoals veel van dit soort methodes, erg verbaal. Is er ook een creatievere versie denkbaar?
Oh, maar Voice Dialogue is juist niet verbaal. In tegendeel, mensen gebruiken tijdens zo’n gesprek allerlei uitingsvormen, vooral fysieke. Bungelende benen, zwijgen, drukke armbewegingen zeggen soms veel meer dan een stortvloed van woorden. En welke methode gebruikt structureel een stoelendans? Bedenk dat Voice Dialogue een methode is om andere kanten van je persoon te ervàren. Dat doe je met al je zintuigen.
Over Bert Peene
Bert Peene werkte jarenlang als kerndocent bij IMAGO Groep, Via Vinci Academy en C-Lion, opleiders voor het onderwijs. Daarnaast voerde hij als zelfstandige opdrachten op het gebied van organisatieontwikkeling uit in profit en non-proft. Tegenwoordig werkt hij als free lance docent en schrijft hij voor diverse bladen over managementliteratuur.
