Tachtig jaar is hij inmiddels, maar aan scherpte lijkt Aubrey C. Daniels niets ingeboet te hebben. Als hij tijdens de afsluitende bijeenkomst van zijn Nederlandse promotietournee in Seats2Meet in Utrecht het woord neemt, hangen de toehoorders aan zijn lippen. In dat typisch zangerige accent uit het zuiden van de Verenigde Staten zet hij vlot uiteen waarom mensen binnen organisaties zo vaak moeite hebben zich te plooien naar de wensen van het management. ‘De meeste systemen en processen binnen organisaties zijn niet bedacht door mensen die een diepgaand begrip van menselijk gedrag hebben’, stelt Daniels. ‘Niet dat ik ze daarom veroordeel, ze weten niet beter. Maar waarom moeten we zoveel dingen doen waar we niet gelukkig van worden?’
Parkiet
Daniels wordt die middag geïntroduceerd door Marius Rietdijk, wetenschappelijk directeur van het Adriba Instituut van de Vrije Universiteit. Adriba staat voor Aubrey Daniels Research Institute for Bahavior Analysis. Met een geestig verhaal over hoe hij een depressieve parkiet weer aan het fluiten kreeg, legt Rietdijk het belang van positive reinforcement uit. ‘Iedereen wil met passie werken, iedereen wil intrinsieke motivatie’, zegt hij. De truc die hij met het vogeltje uithaalde, kwam erop neer dat hij positief reageerde op elke beweging die hij maakte. ‘Opeens had de parkiet controle over zijn omgeving, waardoor hij er weer plezier in kreeg. En ik vertel dit verhaal al 25 jaar, dus je zou kunnen zeggen dat de parkiet mijn leven nog steeds controleert.’
Geen psychologie
Waar draait het om bij OBM? In tegenstelling tot wat veel denken, is deze methode niet gestoeld op de psychologie, maar op de gedragswetenschappen. ‘Psychologie gaat is de wetenschap van de ziel, maar je kunt geen gedachten lezen. Als je gedrag wilt beïnvloeden, is het dus veel beter om je te baseren op gedragswetenschappen’, stelt Daniels. Die wetenschap heeft zich sinds de jaren zeventig snel ontwikkeld: Daniels weet van meer dan 60.000 wetenschappelijke artikelen die sinds 1973 zijn ingediend. En uit die gigantische berg informatie komt een eensluidend beeld naar voren: wie gedrag wil beïnvloeden, doet dat niet door middel van het straffen van verkeerd gedrag, maar door het belonen van goed gedrag.
Amazon
Daniels haalt een van zijn laatste blogs aan, waarin hij de kwestie-Amazon heeft besproken. Niet lang geleden verscheen in The New York Times een goed gedocumenteerd artikel over het schrikbewind van Jeff Bezos, die denkt de beste resultaten te behalen door zijn medewerkers genadeloos uit te knijpen. Een domme gedachte, stelt Daniels. Bezos heeft veel dingen heel goed gedaan, maar van menselijk gedrag lijkt hij weinig te begrijpen. En ja, natuurlijk zullen werknemers hem face-to-face zeggen dat ze heel tevreden zijn: ‘Als je de mensen die kritiek hebben op het bedrijf straft, wat denk je dat ze zullen zeggen als de directie de fabriek komt binnenwandelen en vraagt hoe het gaat? Prima, meneer.’
Krachtig
Gedrag is een functie van de consequenties, stelt Daniels. En wie het gedrag van de medewerkers in zijn organisatie wil beïnvloeden, moet beseffen dat onmiddellijke positieve consequenties het meest krachtig zijn. Bij de meeste bedrijven maakt het management echter gebruik van straffen, die juist negatieve effecten zullen hebben. Die praktijk zal geen lang leven beschoren zijn, naar de mening van Daniels. Hij ziet de manier waarop organisaties zijn ingericht in de toekomst veranderen: ‘Termen als supervisor, chef, baas: ze verdwijnen allemaal. De toekomst is aan coaches.’
Besmetten
Hoe OBM werkt en in de praktijk kan worden toegepast, is onderwerp van het boek dat de coaches – en congresorganisatoren - Francine ten Hoedt en Philine Spruijt hebben geschreven: Het a,b,c, van OBM. Prestatieverbetering door gedragsverandering. ‘Het liefst zouden we de hele wereld willen besmetten met het heilzame OBM-virus, omdat het zoveel oplevert,’, schrijven zij. ‘Meer invloed op je eigen werk, minder paniekvoetbal voor managers, betere resultaten, betere samenwerking, beter in je vel zitten, meer teamverband en zoveel meer begrip.’
Over Hans van der Klis
Hans van der Klis is freelance journalist. Hij schrijft regelmatig artikelen voor Managementboek.
