Netwerken met energie is een boek voor mensen die beweging willen veroorzaken: voor veranderaars. Dat willen managers vaak ook, en dan kunnen ook zij veel aan dit boek hebben. Maar om vernieuwer te zijn hoef je geen managerspositie te hebben. Management veronderstelt leiding in een organisatie met hiërarchie. Veranderingen worden los van de hiërarchie in gang gezet in ‘warme netwerken’.
Je weet meer dan je denkt
De theorie over levende netwerken die in dit boek wordt onderbouwd maakt het aannemelijk dat mensen intuïtief veel meer weten over wat er nodig is om netwerken gezond en productief te maken, dan waar zij woorden voor hebben. Dit boek verschaft taal om te duiden wat er toe doet in netwerkprocessen.
En tenslotte: alles wat aandacht krijgt groeit. Een focus op problemen creëert meer problemen. Een focus op energie maakt meer energie beschikbaar.
Ervaring met het bouwen aan netwerken rond initiatiefnemers
De benadering van levende netwerken heb ik inmiddels in meer dan honderd onderzoekstrajecten, workshops en trainingen toegepast. Het blijkt heel goed mogelijk om concreet op energie te sturen. Ook als het lastig wordt. In het experiment ‘Netwerken in de Veehouderij’ van de Wageningen Universiteit en Research, waar ik als netwerkexpert bij betrokken was, probeerden we uit hoe ondernemers met goede initiatieven als netwerk geholpen konden worden door een wetenschappelijk onderzoeker. Het gangbare managementgereedschap voldeed niet voor dit type initiatiefnetwerken. Hierop hebben we nieuw gereedschap ontwikkeld, met de focus op energie tussen mensen. Het experiment was zo succesvol dat het na 120 netwerken en 3½ jaar werd opgeschaald naar een subsidieregeling voor alle sectoren in de landbouw. Vanaf 2014 is op Europees niveau het European Innovation Partnership programma in werking, dat door dit experiment is geïnspireerd. Het is de bedoeling dat er in 2020 zo’n 3500 initiatiefnetwerken worden geassisteerd vanuit dit programma. Ik bouw met een flink aantal Europese partners aan een supportnetwerk van trainers die volgens deze methodiek landbouwadviseurs willen coachen die deze netwerken begeleiden. In Nederland heb ik met collega’s de methodiek geïntroduceerd bij de Provincie Zuid Holland, die zich nu afficheert als de Provincie die netwerkend werkt. De beweging binnen de Provincie is inmiddels al zeven jaar levend.
Energie tussen mensen is meer dan een metafoor
Sjoerd Robijn kwam als stagiair en bleef me assisteren tijdens het schrijven van zijn masterscriptie: ‘The Return to Oikonomia’ waarmee hij de Leo Polak prijs won voor de beste scriptie in het jaar 2016 in zijn vakgebied. Hij paste de theorie over levende netwerken toe op macro-economische systemen, en droeg daarmee bij aan het theoretische fundament van de benadering. De energie die we kunnen voelen in de interactie tussen mensen is geen metafoor. Sociaal kapitaal is een complex verpakte verschijningsvorm van dezelfde energie die we kennen van zonlicht. Reden genoeg om hem als co-auteur te benoemen.
Taal en concepten om te reflecteren op wat er toe doet
De theorie combineert breed geaccepteerde wetenschappelijke theorieën uit de fysica, evolutiebiologie, neurofysiologie, sociologie en psychologie. Achteraf verbazen we ons erover dat voor zover wij weten niemand eerder op het idee gekomen is ze op deze manier te combineren tot iets wat eigenlijk zo logisch en herkenbaar is. De mechanismen om onze netwerken gezond te houden zitten in onze genen. Daarom weten we veel meer dan we denken. Dit boek verschaft taal om die intuïtieve kennis onder woorden te brengen en om daarop met elkaar te reflecteren.
Gereedschap voor co-creatie
Zo biedt dit boek gereedschap voor co-creatie. Voor de grote vraagstukken van nu is een grondhouding als ‘ik weet wat goed voor u is’, ‘er moet toch iemand de baas zijn’, of ‘de winnaar mag het zeggen’ niet meer genoeg. Goede oplossingen zijn het resultaat van co-creatie door hen die van die oplossingen afhankelijk zijn. Maar voordat partijen elkaar zover serieus nemen dat co-creatie mogelijk wordt moet er vaak heel wat gebeuren. Dit boek biedt handvatten voor veranderaars die daar aan werken.
Eelke Wielinga van LINK consult heeft meer dan 35 jaar ervaring met communicatie en kennisprocessen. Zijn loopbaan speelde zich voornamelijk af in de wereld van de landbouw en ontwikkelingssamenwerking. Hij is een van de auteurs van Netwerken met energie.
