De huidige organisatieomgevingen bieden echter zóveel mogelijke en simultane kansen en bedreigingen dat ‘meebewegen' - laat staan anticiperen - meestal onmogelijk is. Vaak moeten organisaties nu gedragskwaliteiten ontwikkelen - bijvoorbeeld klantgerichtheid, wendbaarheid of digitaal werken - waarvoor ze echt nieuwe overtuigingen en waarden moeten aanleren. Ze moeten zichzelf soms deels ‘opnieuw uitvinden'. Zulke diepgaande verandering is geen geplande trip van A naar B, maar een collectief avontuur. Een avontuur met een duidelijke aanleiding maar met een vaak nog vage bestemming, hopend op een (nog) betere toekomst. Of op het waarmaken van een kolossale ambitie. Wat je ‘onderweg' tegenkomt weet je ook nog niet, dus je moet leren vertrouwen op je vaardigheden om te improviseren en bovenal: om samen snel te leren wat nodig is. Het ontwikkelen van zo'n collectieve leermentaliteit is de belangrijkste voorwaarde om het avontuur te overleven.
Avonturen zijn per definitie ongepland. Dat maakt ze spannend, maar ook leuk. Een boek dat erbij behulpzaam wil zijn kan dus niet anders dan een soort Lonely Planet zijn. Een reisgids die je op elk punt van je veranderreis helpt te oriënteren: waar ben ik? Wat kan ik hier doen? Wat valt hier te weten? Waaruit kan ik inspiratie putten? Om je te helpen vervolgens zélf passende keuzes te maken. Een coach dus, eerder dan een consultant. Voor als je een organisatieverandering moet gaan initiëren, ondersteunen of begeleiden. Of als je anderen erin wilt helpen of onderwijzen. Dit boek biedt een register met meer dan 350 onderwerpen. Met illustratieve cases, toepassingen en achtergronden. Het is bovendien wetenschappelijk geïnspireerd en onderbouwd. Hierdoor krijg je niet alleen inzicht in wat je op elk moment in de reis zou kunnen doen, maar leer je ook waaróm de ene aanpak behulpzamer is dan de andere. Wat de ‘werkingsprincipes' van verandering zijn. En dat is van grote waarde voor de praktijk, want met dat diepere begrip kun je vervolgens zélf je eigen interventies ontwerpen. Ieders' avontuur is immers uniek!
Opbouw van het boek
In het eerste deel van het boek (‘Aarde') helpen we je eerst om goed te begrijpen in welke ‘film' je terecht komt als je met diepe organisatieverandering te maken krijgt. We laten ons daarbij inspireren door de laatste inzichten uit de zogenaamde dialogische benadering van organisatie- ontwikkeling. Vervolgens maken we een grondige inventarisatie van onze uitgangspositie.
Het tweede deel (‘In orbit') vat de belangrijkste stappen in een avontuur samen in een handzaam instrument: het Change Canvas (zie daarover ook dit YouTube filmpje). Dat biedt geen ‘plan' maar eerder een ‘groslijst' bestaande uit drie panelen met behulpzame elementen om elke fase van het avontuur te overleven. Op het ‘verhalenbord' gaat het erom samen een goed samenhangend inspirerend én realistisch verhaal te ontwikkelen over waarom we willen veranderen en wat ons daarbij gaat helpen. Het ‘omslagenbord' dwingt ons vervolgens om de opgedane inspiratie en hetgeen we willen bereiken om te zetten in kraakheldere, concreet meetbare ‘omslagen'. We sturen daarbij primair op ander gedrag. Het ‘actiebord', ten slotte, vertaalt de voorgenomen omslagen naar directe en concrete consequenties voor de inrichting van de organisatie, zoals de structuur, het leiderschap, de budgetten, de beloningen en het projectmanagement van de verandering.
De laatste twee delen van het boek (‘Deep space' en ‘Mission accomplished') zijn gewijd aan een groot aantal onderwerpen die van belang zijn om het schip op koers te houden én toekomstbestendig te maken. Het biedt inzicht en praktische suggesties om om te gaan met zaken zoals politiek gedoe, cultuur en cultuurverschillen, weerstand, en veranderleiderschap. Maar bovenal geeft het vele en uiteenlopende tips om in je eigen organisatie het leeravontuur dat diepe verandering in essentie is, vorm te geven en te voeden.
