Na een klein halfjaar politiek totaaltheater is het gewoon je neus op te halen voor de ongedocumenteerde met de Straatkrant voor de AH, is de woningnood veroorzaakt door asielzoekers en zakken slachtoffers van de ambtelijke molens steeds dieper weg in de ellende. Dat het ook anders kan, toont Michelle van Tongerloo aan in ‘Komt een land bij de dokter’.

Wat als de toekomst niet iets is wat ons overkomt, maar iets dat we zelf kunnen vormgeven? Jeanneke Scholtens neemt je in ‘De toekomst is fantastisch’ mee op een verrassende reis door tijd en trends, waarin ze laat zien hoe je grip kunt krijgen op je eigen leven én de wereld om je heen.

AI is bezig met een enorme opmars. De meeste mensen hebben inmiddels wel gehoord van tools als ChatGPT of Copilot. Toch is de adoptie van AI nog geen vanzelfsprekendheid. De mate waarin mensen gebruik maken van AI hangt af van hun leeftijd, opleidingsniveau en interesse. Hoog tijd om na te gaan welke rol AI in ons werk en werkgeluk kan gaan spelen. Daarover gaat ‘Team AI’ van Ann De Bisschop.

In Maart 2016 veranderde mijn kijk op kunstmatige-intelligentie. Als Go-speler was ik gewend te denken dat een computer dat spel nooit zou kunnen begrijpen. Het was niet te kraken met het Brute-force-algoritme dat schaken had gekraakt. En toen speelde Alpha-Go zet 37. Dat was niet alleen een geniale zet, het was ook een zet die geen mens had kunnen bedenken. 

De culturele tradities die we doorgeven zijn divers. Wel zijn ze allemaal geworteld in onze evolutionaire geschiedenis, waarbij biologische intuïties een grote rol spelen. Onze neiging tot conformisme, religiositeit en tribalisme worden vaak als iets negatiefs gezien. Harvey Whitehouse laat in een historische en antropologische analyse zien dat we deze neigingen ook kunnen gebruiken om een mooiere toekomst te creëren.

Er is een transitie in het voedselsysteem gaande, maar die is niet zo eenduidig als soms gezegd wordt. Hoogtechnologisch en regeneratief staan niet scherp tegenover elkaar. Joris Lohman kent het voedselsysteem van binnenuit. In zijn visie moeten we anders produceren, anders consumeren en minder verspillen. Dat allemaal tegelijk. Hij schrijft erover in ‘Boter, kaas en havermelk’.

Toekomstdenken is een manier om kleine en grote vraagstukken aan te vliegen. Met het juiste instrumentarium kan iedereen dit. Jeanneke Scholten schreef een praktisch boek dat je helpt om perspectief te verkrijgen in een wereld die steeds chaotischer een ontoegankelijker lijkt te worden: ‘De toekomst is fantastisch’.

‘Het ZINnigste boek dat je ooit zult lezen’ van Ben Kuiken is een filosofisch pareltje dat uitnodigt tot reflectie over de betekenis van werk, leven en organiseren. Het boek is de publieksversie van Kuikens proefschrift Making sense of sensemaking, en biedt een scherpe analyse van hoe wij als mensen betekenis geven aan onze wereld.

Soms krijg je een boek onder ogen waarvan je had gewild dat je het eerder had mogen en kunnen lezen. Eerder was mijn wens, maar niet helemaal te laat zag ik recentelijk de introductie van het boek ‘Afscheid zonder spijt’ van Pauline van der Wees. Een boek dat mij bij het lezen van de eerste tot de laatste bladzijde herinnerde aan mijn voornemen ruim twee jaar geleden om ‘iets’ met dit onderwerp te doen.

Hebben de grote techbedrijven zoals Google, Facebook en Microsoft al meer macht dan de nationale overheden? Ja, in sommige opzichten wel. Volgens Marietje Schaake hebben we dat mede aan onszelf te wijten. De gevolgen en wat we er nu nog aan kunnen doen beschrijft ze in haar boek ‘De Tech Coup, hoe tech is gaan regeren en we de macht weer terugwinnen’.

‘De AI-revolutie’ van Maarten Sukel is een prettig leesbaar boek. In 14 hoofdstukken bespreekt de auteur wat AI is, hoe we het nu al in ons dagelijks leven tegenkomen, de gevolgen ervan en een blik op de toekomst. Sukel deelt zo zijn visie op kunstmatige intelligentie en haar impact op de maatschappij.

Technologie is inmiddels een laag in het maatschappelijke en economische leven. Overheidstaken, zoals het verzamelen van inlichtingen worden steeds vaker door bedrijven gedaan. Effectieve wetgeving komt maar beperkt op gang. Marietje Schaake betoogt dat de asymmetrie tussen techbedrijven en overheden een ondermijnende uitwerking heeft op democratische wetgevers. Zij hebben daardoor onvoldoende inzicht in de mogelijke schade van digitale technologie.

Japke d. Bouma is bekend van haar columns in het NRC, maar ook van haar hilarische boeken met titels als ‘Mag ik even iets tegen je aanhouden’ en ‘Werken doe je maar thuis’. En haar scheurkalender ‘Afscheuren is het nieuwe doorpakken’. En nu is er ‘Wanneer ben je officieel een ouwe zak?’

In dit vervolg op zijn ‘De Weg naar Onvrijheid’ gaat historicus Timothy Snyder op zoek naar de essentie van vrijheid. In navolging van vooral filosofen maakt hij onderscheid tussen negatieve en positieve vrijheid. Negatieve vrijheid is de afwezigheid van belemmeringen, het is een vrij zijn van. Positieve vrijheid is keuzevrijheid, het is een vrij zijn om.