Boekenlijst
5 topboeken over diversiteit, inclusie en gelijkwaardigheid
Zoë Papaikonomou en Kauthar Bouchallikht wonnen Managementboek van het Jaar 2022 met hun boek 'De inclusiemarathon, over diversiteit en gelijkwaardigheid op de werkvloer'. Zij interviewen 41 diversiteitsprofessionals en -onderzoekers over hun kennis en ervaringen in het werkveld van diversiteit en inclusie.
Deze 41 professionals vertellen over de hobbels waar ze tegenaan lopen en over hun aanpak. Het maakt van 'De inclusiemarathon' een onthullend boek over het aanhoudende gebrek aan diversiteit en gelijkwaardigheid binnen veel organisaties, maar ook een constructief, concreet verhaal over hoe organisaties diverser, gelijkwaardiger en inclusiever kunnen worden. Voor Managementboek selecteert Zoë Papaikonomou haar favoriete boeken die de ongezellige kant benoemen van diversiteit, inclusie en gelijkwaardigheid. Het is onmogelijk om uit de schat aan literatuur over dit onderwerp vijf toppers te kiezen. Om het behapbaar te houden bespreekt Zoë Papaikonomou daarom vijf Nederlandstalige boeken, waarvan de schrijvers niet schuwen de schaduwkanten van menselijk gedrag zichtbaar te maken. Integendeel. Ze durven de diepgewortelde pijn van uitsluiting en discriminatie in de Nederlandse en Belgische samenleving te benoemen en laten de lezer even broeden in het confronterende ongemak.
Je mag ook niets meer zeggen
De titel van dit uitgebreide werk verwijst scherp naar wat je wel vaker hoort in de discussie rond taal en woorden: “Je mag ook niets meer zeggen". Mounir Samuel probeert niet alleen de Nederlandse taal te ontmantelen, maar ook alternatieven te bedenken voor Engelse leenwoorden zoals mansplaining - dat wordt in het Nederlands meneren. Verder benadrukt hij bijvoorbeeld ook hoe onze Nederlandse taal overloopt van validistische – discriminatie richting mensen met een handicap/beperking - termen en uitdrukkingen, bijvoorbeeld “In het land der blinden is eenoog koning” of werkwoorden als “kijken” en “horen”. In dit boek ontdek je hoe taal kan uitsluiten, waar woorden vandaan komen en hoe jij kan bijdragen aan een inclusievere Nederlandse taal. En het is veel meer dan woorden. Mounir Samuel begint bij menselijke waarden die bijdragen aan de evolutie van taal. Door meer empathisch te zijn met elkaar, ontstaat een taal waarin iedereen zich herkent en bestaanswaarde krijgt.
Mijn ontelbare identiteiten
Sinan Çankaya schrijft vanuit zijn eigen ervaringen met uitsluiting en hoe deze zijn identiteit hebben gevormd en nog steeds transformeren. In dit boek beschrijft hij wat ontelbare identiteiten van mensen betekenen in verschillende ruimtes en contexten. En wat als bepaalde identiteiten geen erkenning krijgen in een ruimte? Hoe ga je om met in- en uitsluiting op basis van enkele ‘kenmerken’? Verder neemt hij je mee in een zoektocht naar je plaats in de samenleving en hoe jouw deelidentiteiten een effect hebben op wat je dagelijks meemaakt. Door toegankelijke en herkenbare verhalen geeft Sinan Çankaya een intersectionele blik op je ‘eigenheid’ in verhouding tot de wereld en de ‘ander’. Het begrip ‘intersectionaliteit’, ook wel kruispuntdenken, is ooit bedacht door Kimberlé Crenshaw. Zij was een Amerikaanse voorvechter van burgerrechten en pionier in ras en gender issues. Sinan neemt het idee van kruispunten tussen meerdere identiteiten en hoe deze gewaardeerd worden in de samenleving.
Niemand zal hier slapen vannacht
'Dit boek is er voor alle mensen die nooit het recht genoten hebben om het debat te bepalen. Alle mensen die onderdrukt, misbruikt, uitgespuugd en tegen elkaar opgezet werden […] Wij zijn de verliezers in de maatschappij die een kleine, machtige groep naar zijn beeld en zijn gelijkenis heeft geschapen.' Zo beschrijft Rachida Aziz haar boek. Ze gebruikt haar leven als kapstok om haar ervaringen in de Belgische samenleving als gemarginaliseerd en onzichtbaar persoon te ontleden. Hoe wordt er gekeken naar mensen met een migratieachtergrond? Wat doet een ondergewaardeerde maatschappelijke positie met een mensenleven? Met een sociaalantropologische blik op macht delft Rachida Aziz dieper in hoe witheid en de West-Europese geschiedenis onze kennis en waarden heeft gevormd met herkenbare en historisch gegronde voorbeelden. Niemand zal hier slapen vannacht toont hoe ongelijkwaardigheid er in de praktijk uitziet en hoe de historie daarin meespeelt en blijft meespelen.
Het anti-racisme handboek
In deze hands-on gids laat Chanel Matil Lodik zien hoe racisme (door)werkt in deze samenleving en hoe het doordringt tot verschillende kieren van ons dagelijks bestaan. Met duidelijke en herkenbare inzichten gaat ze een stapje verder in hoe je antiracistisch kan zijn als individu, maar ook als collectief. Racisme is pijnlijk en ongemakkelijk. Het benoemen, laat staan erover praten, is niet vanzelfsprekend. Maar in dit boek benadrukt Chanel Matil Lodik dat er door oprechte gesprekken hoop is om racistische systemen te ontmantelen. Voor wie zich breder wil verdiepen in (anti)racisme is ook het boek Hallo witte mensen van Anousha Nzume een aanrader. Hierin bespreekt Anousha Nzume de privileges van witte personen. Het boek is als het ware een oproep aan witte mensen om hun historisch geërfde macht te (h)erkennen, maar ook een gids in hoe ze die macht kunnen delen.
Witte onschuld
Gloria Wekker is een van de grote denkers op vlak van het koloniale verleden en genderstudies in Nederland, dan niet wereldwijd. In Witte Onschuld werpt ze een wetenschappelijk onderbouwde blik op de paradoxen rondom kolonialisme en ras. Hoe kan racisme zoveel emoties uitlokken, terwijl de rol van witheid en het koloniale verleden nog steeds wordt ontkend? Voor wie zich meer wil verdiepen in de ongelijkwaardige structuren die onderdeel zijn van de Nederlandse identiteit. Nog een onmisbaar Nederlandstalig standaardwerk over structureel racisme is Alledaags racisme van Philomena Essed. Dit werk uit de jaren 80 vertelt hoe racisme prominent en in verschillende vormen voorkwam (en nog steeds voorkomt) in het dagelijks leven van Surinaamse vrouwen in Nederland en Afro-Amerikaanse vrouwen.
Tot slot, over deze lijst
Voor deze selectie heeft Papaikonomou boeken gekozen voor een breed publiek. Voor verdere verdieping raadt zij de de wetenschappelijke werken aan van Halleh Ghorashi, Saniye Çelik, Gloria Wekker, Aminata Cairo en Philomena Essed aan. Daarnaast zijn internationaal Audre Lorde, Edward Said, Kimberlé Crenshaw en Sara Ahmed aanraders. Dit stuk is tot stand gekomen in samenwerking met Elodie Kona.
Over Managementboek Redactie
Dagelijks plaatst de redactie van Managementboek nieuwe interviews, previews, recensies en andere content over managementboeken.
