Perfectie wordt in onze maatschappij bijvoorbeeld beschouwd als een positieve eigenschap. Perfectionisten zijn meestal harde werkers, altijd bereikbaar en vaak bereid om een stapje extra te zetten. Maar is dat wel zo? Hoe valt de balans tussen kosten en baten uit?
Helaas niet zo positief, zo blijkt uit de literatuur. Daarom is het heel fijn en goed dat Marjon Bohré-den Harder de mythe van De Perfectieparadox ontrafelt.
Bohré-den Harder start met het beschrijven van het fenomeen perfectionisme en waarom dat in zo ‘overrated' is. Waar komt het vandaan? Wat levert het op, en zeker geen onbelangrijke vraag: wat kost het?
Zij beschrijft heel helder waarom perfectionisme; ‘het onophoudelijk streven naar een onhaalbaar ideaal en daar dan een kritisch oordeel over hebben', nergens goed voor is. Hoe ziet perfectionisme eruit? 'Je denkt dat je bent wat je bereikt; je voelt vermoeidheid en uitputting door schaamte en besef van minderwaardigheid en qua gedrag besteed je veel tijd aan iets wat je eigenlijk al los had kunnen laten', aldus Bohré-den Harder.
Bohré-den Harder werpt vragen op als: Voor wie doe je zo je best? Voor jezelf, je omgeving of is het opgelegd door je leidinggevende? Is het nature of nurture of een combinatie van beide die maakt dat je perfectionistisch bent?
Experts maken onderscheid tussen drie soorten perfectionisme. Allereerst is er zelfgericht perfectionisme. Dit zijn de perfectionisten die vooral van zichzelf eisen dat ze perfect zijn. De tweede soort is sociaal voorgeschreven perfectionisme. Hierbij gaat het vooral om het voldoen aan het perfecte plaatje dat je door de buitenwereld wordt opgelegd. En ten slotte de derde soort van perfectionisme: op anderen gericht perfectionisme. Iemand die onrealistische eisen stelt aan anderen. Je kunt je voorstellen dat een leidinggevende met deze eigenschap geen feestje is voor de medewerkers.
Het tweede deel van haar boek bevat enkele vragenlijsten om te testen of je zelf perfectionistisch bent. Daarnaast geeft ze waardevolle tips voor het loslaten van je eigen perfectionisme. Hierbij onderscheidt zij 22 domeinen (niet volledig ) uit het leven waarin mensen perfectionisme rapporteren.
Als je deze domeinen voor jezelf de revue laat passeren dan krijg je zicht op je eigen (mogelijke) perfectionisme. Op deze manier kun je gemakkelijk de tips en adviezen van uit het boek toepassen. Ik geef als voorbeeld ‘pleasen'. Iedereen doet wel eens iets voor een ander, maar als je zover gaat in het pleasen van anderen dat je jezelf vergeet dan wordt het tijd om daar wat aan te doen. Dat zal niet vanzelf gaan, zo geeft ook Bohré-den Harder aan. Want het aanleren van nieuwe vaardigheden vereist oefening en kost tijd. Om minder perfectionistisch te worden, en dus ook minder te pleasen, hebt je tien vaardigheden nodig. Dat lijkt veel maar valt in de praktijk reuze mee. Lees maar mee.
Check je ideaalplaatje, hak je doelen in stukjes, train je durfspier, leef je waarden, leer grenzen stellen, geloof niet alles wat je denkt, praat tegen jezelf als je beste vriend/in, zorg voor een energiek lichaam en een fitte geest en tenslotte maar daarom niet minder belangrijk: doe het niet alleen!
Zoek hulp, praat er met vrienden en collega's over en wees specifiek over wat je minder perfectionistisch wilt gaan doen.
Kort samengevat is De perfectieparadox een uitstekend boek over perfectionisme: wat het inhoudt en hoe je ervan afkomt. Oefening baart kunst!
Over Christel Deckers
Christel Deckers is een onafhankelijk denker, expert op het gebied van governance, change management, innovatie en digitalisering. Zij is gepromoveerd aan de Business School of Economics in Nijmegen en doet onderzoek naar Bestuur en Toezicht in de zorg. Kernwoorden in haar werk zijn: We doen het samen, met plezier naar je werk en de juiste mens op de juiste plek.
