Het uitgangspunt van 'Essenties van Verandermanagement' is het werken met het vierballenmodel en het omgaan met drie dilemma's. In het vierballenmodel worden vier kernvragen gesteld: de Waarom-vraag; waarom moet het eigenlijk anders? Is het niet veel effectiever om alles bij het oude te laten? De tweede bal adresseert het organisatiekundige vraagstuk: wat is er aan de hand in de huidige situatie en wat moet de toekomstige organisatie worden (Ist en Soll dus). De derde bal stelt de vraag hoe een proces op gang gebracht kan worden, waarin de gewenste organisatie werkelijkheid wordt. En de vierde bol stelt de vraag wie bij de verandering betrokken zijn.
Het in samenhang beantwoorden van deze vier vragen is de kern van ieder veranderproces. De drie dilemma's die leidend zijn: deel versus geheel, inhoud versus betekenis en ratio versus emotie.
In ieder hoofdstuk wordt duidelijk, helder omschreven wat veranderen inhoudt, wat er nodig is, maar vooral ook waarom dat zo is. Er worden voldoende wetenschappelijke onderzoeken aangehaald, uit verschillende vakgebieden, zowel nationaal als internationaal.
In het boek worden inzichten aangereikt vanuit organisatie- en veranderdiagnose, strategisch leren, nieuwe organisatievormen, samenwerken, kleurendenken, organisatiedynamica, interventies en leiderschap. Daarmee is het een naslagwerk dat door velen zal worden gewaardeerd. Wat mij persoonlijk opviel bij het lezen van dit boek is de verschillende perspectieven van waar uit de auteurs veranderingen benaderen.
Het meest ben ik gecharmeerd van het perspectief van het nieuwsgierige kind: waarom is de verandering nodig? Het nieuwsgierig kind stelt vragen als: Wat is er aan de hand? Waarom moet er iets veranderen? Wat moet er veranderen? Wat moet de verandering opleveren? Hoe belangrijk en urgent is de verandering? Hoe moet de verandering worden uitgevoerd? Wie vindt dat er iets moet veranderen? Wat vind jij van de verandering en welke rol speel jij bij de verandering? Andere perspectieven zijn die van de archeoloog: hoe ging het in het verleden? En die van de fotograaf: hoe gaat de verandering eruitzien?
Het boek laat verder zien hoe veranderingen gaan bij de verschillende organisatievormen. Ook het flexibele organisatielandschap van de toekomst komt aan bod. Auteur Peter van den Boom beschrijft de dynamiek van cultuur. En in het hoofdstuk over samenwerking komt een samenhangende kijk op samenwerking aan bod waarbij we langs vragen worden geleid als: wat is de gedeelde ambitie van de partners? Wat zijn de belangen van ieder van de partners? Constructieve groepsdynamica? Is het netwerk professioneel georganiseerd? En zijn we op de goede weg samen?
Leon de Caluwé schrijft een hoofdstuk over Veranderen in kleuren, waarbij zijn kleurentheorie aan de orde komt. En Professor Antonie van Nistelrooij beschrijft het veranderen vanuit Whole Scale Change, een interventiemethode, een onderwerp waarop hij is gepromoveerd en waarin hij nu nog steeds veel onderzoek doet. Nistelrooij benoemt enkele do's en don'ts: over de grootte van de groepen bij Whole Scale Change en het werken met een ontwerpgroep. Nistelrooij zegt: 'Het bij elkaar komen in een zaal, met collega's van andere afdelingen en andere echelons, je mening uitspreken en die met die van hen vergelijken, werkt doorgaans zeer motiverend. Dat heeft waarschijnlijk iets te maken met het idee dat men gehoord wordt en dat vanwege de gezamenlijkheid in de aanpak men het idee heeft dat men er niet alleen voor staat.'
Het boek vormt een mooie aanvulling op de boekenkast van mensen die met verandering te maken krijgen/hebben, of van mensen die leven van verandering. Goed onderbouwd, en doorspekt met verwijzingen naar artikelen en boeken die aanzetten tot verder onderzoek van dit onderwerp. Een onderwerp waarmee we allemaal te maken hebben of krijgen in deze turbulente tijd.
Over José Otte
Dr. José W. Otte MBA werkte als waarderend onderzoeker met een bedrijfskundige gedragswetenschappelijke achtergrond. Zij faciliteerde sociale innovatie door het introduceren van dialooggroepen waarin gewerkt werd met bijzondere vragen. Ze was verbonden aan Mizu. José geniet inmiddels van een welverdiend pensioen, en recenseert geen boeken meer.
