Een gebeurtenis van deze omvang, die zovelen geraakt heeft, roept zoveel vragen op, dat menigeen de tanden erin kan zetten. Ook Thierry Debels doet een duit in het zakje en weet veel vragen te beantwoorden. De analyse dat de raad van bestuur en het management van Fortis verantwoordelijk waren voor De ondergang van Fortis acht hij niet verkeerd. Terecht stelt hij echter dat het verhaal heel wat complexer is, omdat er een interactie plaatsvond tussen aandeelhouders, analisten, journalisten, toezichthouders, politici en toplieden.
Thierry Debels, bedrijfseconoom, gespecialiseerd in financiële economie, geeft met dit boek antwoorden op een groot aantal vragen die heersen rondom het ineenstorten van een bankbedrijf, dat nog niet zo lang geleden zo onaantastbaar leek. Daarbij heeft hij zich gebaseerd op gesprekken met betrokkenen, alsmede op 'geheime documenten'. Van die laatsten zijn er enkele als illustratie in het boek opgenomen. De antwoorden worden gepresenteerd door hoofdstuksgewijs de belangrijkste spelers langs te gaan.
Debels gaat er vanuit dat het verkeerd en in wezen louter populistisch is geweest de schuld te leggen bij Votron en Lippens, twee vertolkers van hoofdrollen in het drama. Debels lijkt in het relativeren van de rol van de top zelfs zover door te schieten, dat het te weinig of helemaal niet rekening houden met het allerzwartste scenario de enige fout zou zijn die hen aan te wrijven is. Een cliffhanger voor de rol die andere partijen gespeeld hebben?
De top van Fortis krijgt immers wel een groot deel van de tekst toegemeten, inclusief een bijlage, waar de tien tactische en strategische fouten van deze groep nog eens worden samengevat. Wel heel verhelderend, overigens. Maar inderdaad, alle spelers krijgen ervan langs in 'De ondergang van Fortis': de adviseurs, waarvan vooral Merrill Lynch gezien wordt als het grote kwaad. Lynch was aanstichter van het plan tot expansie, maar ook de toezichthouders, de politiek, de media en de aandeelhouders. En wel op gedegen wijze, één die ook de oorzaken van het falen van de verschillende spelers blootlegt.
Zo wordt van toezichthouders gezegd dat deze hun werk niet goed hebben kunnen doen, omdat zij van onjuiste veronderstellingen en modellen uitgegaan zijn. Door zich te richten op individuele banken en de risico's die daarin te onderkennen zouden zijn, zijn zij voorbij gegaan aan de systeemfouten die in het financiële stelsel als geheel gebakken zaten en zitten. Hij geeft ook aan, dat uitsluitend versterking van het toezicht, waar nu veel om geroepen wordt, geen zin heeft zonder die modellen ter discussie te stellen.
Het mooie van 'De ondergang van Fortis' vind ik de duiding van psychologische processen die in dit debacle een rol hebben gespeeld. Vaak biedt dit kinderlijk fraaie inzichten, zoals die van de no trade-paradox die impliciet besloten ligt in de efficiënte marktenhypothese. Bovendien krijgen macht, ego en nationalisme op deze manier een verhelderende plek in het verhaal rondom Fortis.
Met de titel 'De ondergang van Fortis' heeft Thierry Debels zich enigszins tekort gedaan. Zijn betoog gaat veel verder dan alleen Fortis; ook de kredietcrisis in het algemeen weet hij goed te analyseren. Naast analyse, biedt het boek een overzichtelijke weergave van de feitelijke gebeurtenissen van de afgelopen jaren, niet alleen die rondom Fortis, maar ook van de crisis als geheel. Mij heeft dat nog heel wat nieuwe inzichten opgeleverd. Debels conclusie is ontnuchterend, maar ook angstaanjagend.
Overal hoor je dat er lessen getrokken moeten worden uit de kredietcrisis, maar in de toekomst zullen soortgelijke debacles plaats blijven vinden. Terwijl Debels boek toch de nodige voeding geeft aan verbetering, zou je zeggen... 'De hebzucht van de mensen vindt altijd wel een manier om zich uit te leven', meent Debels echter. Op het laatste moment krijgt daarmee de mens als individu, als consument, toch nog een rol in het verhaal. Althans zo lees ik het, want zo expliciet wordt het in 'De ondergang van Fortis' niet gemaakt. Want is het niet zo, dat al wat er misgegaan is in bankenland niet had hoeven plaatsvinden als het publiek niet om grote risico's en dito rendementen had gevraagd?
Over Perry Oostrum
Per Oostrum begon met schrijven op de middelbare school. Wie niet? Serieus werd het toen hij over zijn grote passie, popmuziek, begon te publiceren in verschillende tijdschriften. 'Mannenleed, een crisisroman' is zijn eerste fictieve werk. Hij werkt als zelfstandig adviseur op het vlak van het onderkennen en beheersbaar maken van risico's en het realiseren van organisatieveranderingen. Per is getrouwd, heeft twee zonen en woont in Wassenaar.
