Jeroen Busscher gaat uit van zes grote vormen van lijden op het werk. Hij beschrijft deze vanuit zijn perspectief en daar waar hij, volgens hem, het meest over te melden heeft. Hij ervaart ze bij zichzelf en neemt ze bij anderen waar. Beoogt wordt het lijden te begrijpen en te verlichten.
De schrijver van 'Troost voor werkende mensen' beschrijft elementaire thema's van lijden op het werk zonder volledig te zijn; eenzaamheid, stress, frustratie, zinloosheid, machteloosheid en onzekerheid. In afzonderlijke hoofdstukken komen de thema's aan bod, aan de hand van voorbeelden uit de praktijk, literatuur, films en het privé-leven van de auteur. Op creatieve wijze wordt de term 'storrie' geïntroduceerd, een verbastering is van het Engelse woord story.
Volgens Busscher en zijn vrouw betekent dat zoveel als 'een verband leggen tussen een reeks gebeurtenissen en daardoor het gebeurde maar op één mogelijke manier kunnen zien'. De stelling is dat iedereen in meer of mindere mate te maken heeft met de lijdensthema's. Zo wordt bijvoorbeeld stress als gevolg van gebrek aan tijd gezien als een van de grootste frustreerders. Tijd is ons vaak de baas en dat doet pijn waardoor lijden ontstaat. Het geeft het gevoel 'achter te lopen'. Lijden wordt ook veroorzaakt door machteloosheid. Het is het gevoel van gebrek aan invloed door de ervaring van 'toeval', de 'ander '(het komt door de baas, collega of personen die niet te bewegen zijn een voor mij gunstiger besluit te nemen) en 'ze, 'een macht of kracht (de overheid) die voortkomt uit complexiteit.
Streven naar permanent geluk is belachelijk, zo stelt Busscher; 'het is geen haalbare wens, maar een concept' en 'zelfs Jezus, voor veel mensen God als mens, zat niet bepaald lekker in zijn vel'. Busscher bezigt de stelling dat iedereen in meer of mindere mate het lijden zelf creëert, we beperken ons eigen geluk. De vraag komt dan op waarom we moeten lijden en wat we er aan kunnen doen. Busscher stelt de lezer voor de situatie aan te pakken en niet bij de pakken neer te gaan zitten. Het troosten gebeurt aan de hand van techniek in een aantal stappen. Stappen als erkenning, duiding en relativering die aanzetten tot 'nadenken en leren' om tot het vinden van 'eigen' oplossingen van de problemen te komen.
Aansprekend vond ik de stap 'opties' waarbij je je ervaring, intelligentie en creativiteit ten dienste stelt. Niet om te vertellen wat er gedaan moet worden maar juist te helpen de mogelijkheden van oplossingen te vinden. Een stap die binnen de methodiek 'Oplossingsgericht werken' (van Steve de Shazer en Insoo Kim Berg) ook een grondslag heeft. Het zijn wat mij betreft, zeker vanuit mijn achtergrond als supervisor en manager, technieken (feedback en reflectie) die ik ook in meer of mindere mate toepas. Mooi vond ik als eye-opener de paragraaf over 'managing the boss'. 'Zeur' niet over de baas maar ontvang (goed) leiderschap en weet die op een zo zinvolle manier te benutten.
Stiekem vond ik 'De kunst van het sjoemelen', dat gaat over de beïnvloeding op het werk die wel mogelijk is, erg leerzaam. Het is een kritische noot om te onderzoeken of de zaken die we doen wel opleveren wat we verwachten. Zoals evalueren waarvan verondersteld wordt dat het verbetering oplevert, Busscher trekt dat in twijfel. Die twijfel mag er zijn en met sjoemelen aangepakt worden. Krap 7,5 miljoen mensen zijn actief op de arbeidsmarkt, berekende het CBS. Zeker in de huidige economische situatie waarin velen zich onzeker voelen over hun positie kan troost wellicht uitkomst bieden. Daarnaast maken zij vele zaken mee die hen in situaties brengen die lijden kunnen veroorzaken.
Wat ook de reden kan zijn tot het lezen van dit boek, de vraag blijft of u, als werkend mens, troost zult vinden. Of u nu bestuurder, manager of medewerker bent, het boek biedt zeker filosofische inzichten die het denken over bepaalde zaken kan ondersteunen dan wel uitdagen. Ik ervaar dit boek niet als managementliteratuur voor op de studeertafel maar meer een inhoudelijk wegwijzer voor in een grote luie stoel met een goed glas en goed gesprek. De opgedane inzichten kunt u dan direct de volgende dag op het werk toepassen, wat het boek tegelijkertijd ook zeer bruikbaar maakt.
De achter in het boek opgetekende lijst aan bronnen die de schrijver tot inspiratie hebben geleid, is gevarieerd van literatuur tot films naar (privé-)personen. Feitelijk is dat de teneur van het boek; een visie en mening van een auteur die vanuit werk- en vooral levenservaring een helpende kijk heeft op hoe om te gaan met tegenslagen in het werk. Dat deze 'lessen' ook voor het dagelijks leven gebruikt kunnen worden, was niet het uitgangspunt van de schrijver maar kan toch zeker als zodanig opgepakt worden. Ik heb het genoegen gehad een masterclass (Business School Nederland) van Jeroen Busscher bij te wonen. Onder velen ben ik ook vooral door hem geïnspireerd en heb ik mijn paradigma's 'gepimpt'. Busschers creatieve geest klinkt door in zijn boeken en in contact. Wat mij betreft, is 'Troost voor werkende mensen' een grote aanrader en een hele troost.
Over Peter Bosma
Peter Bosma is werkzaam als manager in een revalidatiecentrum. Hij is gefascineerd door en gespecialiseerd in de onderwerpen leiderschap en verandermanagement. Tevens is hij werkzaam als geregistreerd supervisor en coach. Hij haalde zijn MBA aan Business School Nederland, de Action Learning MBA.
