Volgens de omslag is Ego’s en andere ongemakken gebaseerd op de columns van Roos Vonk voor Psychologie Magazine en Intermediair. Voor mij was het met enige regelmaat een feest der herkenning. En dat is opmerkelijk, want normaal gesproken ben ik niet zo’n fan van bundelingen. Vaak denk je bij zo’n boek: dat wist ik al. Maar precies dat maakt dit boek zo krachtig: ondanks dat ik veel van haar columns al kende, kreeg ik nooit het gevoel van ‘ouwe koek’.
Het boek behandelt het menselijke gedrag in de breedste zin van het woord. Denk aan graaiende managers, slijmen, de verschillen tussen mannen en vrouwen, zelfbedrog, waarom we indruk willen maken op anderen, en waarom veranderen zo lastig is. Het boek is een must voor elke manager. Trouwens, niet alleen voor managers — ook verkopers kunnen veel van Vonk leren. Je krijgt meer inzicht in het gedrag van mensen en hun drijfveren. En hoe je ze kunt beïnvloeden.
De psychologie van de gezonde mens
Ik ben zelf verkooptrainer en verdiep me graag in sociale psychologie. Ik noem dat gemakshalve de psychologie van de gezonde mens — niet te verwarren met de ‘gewone psychologie’, waarin kwalen en gebreken centraal staan. De zieke mens interesseert me nauwelijks. Maar het gedrag van gewone mensen des te meer. En hoewel ik al aardig wat gelezen heb op dit gebied, heb ik toch weer het nodige opgestoken uit dit boek.
Soms kom ik zaken tegen waar ik zelf al eens over geschreven heb. Zoals het onzinnige advies van menig trainer dat je moet ‘spiegelen’. Vonk verwijst dit terecht naar het rijk der fabelen. Wij hebben van nature al de neiging om te spiegelen. Als we dat bewust en nadrukkelijk gaan doen, voelt het voor onze gesprekspartners juist onecht.
Zelfoverschatting, zelfkennis en zelfspot
Een scherpe observatie in het boek is: hoe dommer mensen zijn, des te meer ze zichzelf overschatten. Wij zijn allemaal behept met enige mate van zelfoverschatting. Maar af en toe kom ik in trainingen types tegen die van toeten nog blazen weten en tóch met veel aplomb allerlei beweringen doen. Daar kan ik me groen en geel aan ergeren. Vonk zet dit fraai in perspectief: ‘Je kunt domme mensen niets verwijten, want ze kunnen niet weten dat ze dom zijn. Bij veel taken zijn de talenten die je nodig hebt om de taak goed uit te voeren, dezelfde talenten die je nodig hebt om te beoordelen of je er iets van terechtbrengt.’ Precies dát ontbreekt dus. Een mooie les om zelf ook wat meer geduld te hebben — en mezelf te relativeren. Misschien ben ik ook wel dom. Ik weet het gewoon niet.
Een andere rake column gaat over zelfkennis en navelstaren. Vonk schrijft: ‘Van al dat denken over jezelf word je namelijk geen spat wijzer. Het leidt in elk geval niet tot meer zelfkennis.’ Zou deze boodschap ooit doordringen tot al die mensen die zichzelf krampachtig proberen te ‘ontdekken’ en op zoek zijn naar de zin van het leven? Ik betwijfel het. Vonk geeft een simpeler, praktischer advies: ga gewoon iets doen. Dat verzet de zinnen en je bent minder met jezelf bezig. Is ook wel zo prettig voor je omgeving.
Vlot, geestig en raak
Ego’s en andere ongemakken is een heerlijk boek. Het leest vlot, en dat is misschien ook meteen de enige valkuil: het leest zó lekker dat je er te snel doorheen gaat. Maar dat is eenvoudig op te lossen: gewoon opnieuw lezen. Het is bepaald geen corvee.
De fijnzinnige humor spreekt me bijzonder aan. Vonk weet haar wetenschappelijke kennis perfect te vertalen naar ideeën en concepten die voor iedereen begrijpelijk zijn. Je hoeft het boek ook niet van voor naar achter te lezen. De handige verwijzingen op elke pagina naar gerelateerde onderwerpen maken het bijna een soort interactieve leeservaring — een beetje zoals op een website.
Kortom: aanrader. Voor iedereen.
