In minder dan tweehonderd pagina’s wordt op speelse wijze afgerekend met het idee dat strategie iets van een hogere, en vooral technocratische orde is. Strategie kun je niet ontwerpen, en ook niet leren. Met zichtbaar plezier wordt dan ook de volgende uitspraak van managementgoeroe Gary Hamel geciteerd: ‘Het lijk in de kast van de strategiebranche is dat er helemaal geen theorie bestaat voor het ontwerpen van een strategie.’
In een uitgebreide collectie ‘bytes’ en ‘bites’ wordt strategie van zijn abstracte en gewichtige jas ontdaan. De ‘bytes’ staan voor treffende fragmenten uit klassiek materiaal van vooraanstaande managementdenkers, die vervolgens in de ‘bites’ de nodige kritiek te verduren krijgen. En dat is nodig ook, want de huidige conceptie van strategie blijkt naast saai, serieus en abstract ook een volstrekt eigen leven te kunnen leiden die menig onderneming fataal kan worden. Strategie gaat dan fungeren als de oogkleppen van de organisatie, in de woorden van Mintzberg.
De ondertitel van dit boek luidt: De verbeelding aan de macht. Dat geeft aan dat het hier niet om het zoveelste strategietekstboek gaat. De auteurs hebben een keur aan tekstpassages en uitspraken verzameld die duidelijk maken dat strategiebepaling meer is dan het volgen van een theoretisch model. Theoretische kennis is prima, maar uiteindelijk is het de verbeelding die een onderneming op koers zet.
'Een recept is niet bedoeld om exact te worden gevolgd – het is een doek waarop u kunt borduren. Voeg een vleugje van dit, een druppel van dat, en een snufje van nog iets toe. Laat u leiden door uw verhemelte en tong, uw ogen en hart. Met andere woorden: wanneer u zich laat leiden door uw liefde voor het voedsel, dan kunt u koken.' Aldus chef-kok Roger Verge. Strategie is in feite het kookproces van de onderneming. Gebruik de theorie, maar ga die vooral niet slaafs volgen. Dat is, letterlijk, de dood in de pot. Verbeelding, creativiteit, en durf, dat zijn de juiste ingrediënten.
Het behoeft geen betoog dat Strategie slaat terug! geen naslagwerk is, en dat je er ook geen antwoorden in zult aantreffen. De auteurs willen stimuleren door strategie te ontdoen van de waas van gewichtigheid die er omheen hangt. De waas die strategie zo dodelijk saai maakt. Modellen, staafdiagrammen, flowcharts, allemaal verbeeldingen van een zielloze werkelijkheid. Ze geven weer wat er is, en niet wat er kan zijn. Of waar je naar toe kan. Een echte strateeg treedt in de voetsporen van Hannibal: ‘Als we geen weg vinden, maken we er één.’
Over Pierre Pieterse
Pierre Pieterse was tot februari 2022 hoofdredacteur van Managementboek Magazine.