En niet zonder reden! Wat een feest om dit boek te lezen. En … het sluit naadloos aan op onze visie dat Verbindend vermogen een niet te onderschatten en onmisbare kwaliteit is voor de leider, manager én veranderaar van de toekomst. Daarom schrijf ik met plezier een recensie van het boek Durf het verschil te maken.
Veranderen begint bij verbinding met medewerkers
Al in het openingsstatement van hun boek is te lezen: ‘Verandering (…) gaat over het vermogen om vanuit verbinding met medewerkers visie te vertalen naar dagelijkse werkzaamheden, en om de verandering klein te houden, persoonlijk te maken en vooral niet onnodig uit te stellen.’ De auteurs geven daarmee een ander perspectief op de veranderkunde: geen grote massale verandertrajecten waarbij iedereen door dezelfde wasstraat heen moet. Nee, de kern van het veranderen wordt gevonden in de medewerkers zelf en in elke relatie en ontmoeting die er in de praktijk plaatsvindt. De auteurs stellen: ‘Om een organisatie echt te begrijpen, kun je er niet omheen naar de mensen te kijken. Juist dat is de sleutel. Wanneer je echt contact maakt met mensen en ze beter leert kennen, kun je ze ook niet meer “ont-kennen”.’
Visie op veranderen
Merlijn en Guido vertellen in hun boek dat het vaak pijnlijk is om te ervaren hoeveel er in organisaties gesproken wordt over de organisatie vanuit plannen, projecten, ‘harkjes’ en resultaten, zonder dat het nog gaat over de unieke medewerker of afdeling.’ In dat licht is een van mijn favoriete uitspraken uit dit boek dan ook: ‘Veranderen is een contactsport’. In het vervolg van deel 1 van het boek zetten de auteurs hun visie op verandering verder uiteen. Het wordt daarbij duidelijk dat de auteurs de nodige “vlieguren” gemaakt hebben in tal van organisaties. Ze laten zien wat er voor nodig is om voorbij het veranderen op papier te komen en niet langer te ‘prutsen aan de hark’. Ook tonen zij aan dat het organiseren van verandering in pilots of projecten wellicht vaak logisch lijkt, maar dat die vorm van verandering fundamenteel de plank misslaat. Een veranderpilot zorgt er immers voor dat alleen de mensen in de pilot hoeven te veranderen én ontslaat diezelfde pilot ondertussen de rest van de mensen in de organisatie van de verantwoordelijkheid om zelf nog in beweging te komen.
Niet langer opknippen
Een veranderpilot zien zij feitelijk als een ongewenste vorm van opknippen en afzonderen. Deze veelvoorkomende dynamiek geven Merlijn Ballieux en Guido van de Wiel tegenwicht door mensen weer met elkaar te verbinden. Zoals zij het zelf stellen: ‘Veel organisaties creëren steeds meer complexiteit door keer op keer mensen in coördinerende functies tussen of boven verschillende afdelingen of teams te zetten.’ Met andere woorden: wees beducht op het stapelen van extra managementlagen. Dat werkt alleen onnodige complexiteit in de hand. Laat daarentegen mensen juist onderling afhankelijk zijn van elkaar.
Niet-functionele zelfgenoegzaamheid
Om het punt van onderlinge afhankelijkheid te illustreren, halen de auteurs Yves Morieux aan. Die stelt – zoals ook te zien is in dit TED-filmpje – dat hij thuis twee televisies heeft. En dat hij daardoor juist niet met zijn vrouw hoeft samen te werken. Even later stelt Morieux: ‘Er zijn zeer veel tweede televisies in organisaties. Haal die tweede tv weg. Zij genereert geen waarde. Ze levert enkel niet-functionele zelfgenoegzaamheid op.’ Wanneer je die tweede televisies, die overbodige buffers weghaalt, ontstaat volgens Morieux – en dus ook volgens de auteurs van Durf het verschil te maken – de volgende dynamiek: ‘I hold you by the nose, you hold me by the ear. We will cooperate.’ Niet voor niets gaan Merlijn en Guido vervolgens dieper in op het vraagstuk op welke manier verandering en sturing onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn.
Alle niveaus bewegen tegelijk
Om van veranderen een contactsport te maken geven de auteurs een aantal leidende principes die zowel interne als externe veranderaars kunnen gebruiken. Deze principes kleden ze aan met treffende praktijkvoorbeelden en geven daarbij alternatieven hoe je als school, als gemeente of als grotere profit-organisatie het verschil kunt blijven maken. Hierdoor blijft het boek niet hangen in het aanwijzen van de pijn, maar zorgt het ook voor handvatten én inspiratie om zelf aan de slag te gaan. Ik pak er hier één principe uit. Het gaat om ‘Alle niveaus bewegen tegelijk’.
Diagonale verbindingen
Bij dit principe beschrijven de auteurs een aanpak waarbij ze niet alleen aan horizontale verbindingen (denk aan: collega’s onderling weer verbinden) en aan verticale verbindingen (denk aan: de manager aan medewerkers verbinden) werken, maar ook met name aan alle “diagonale” verbindingen in een organisatie. Bij deze diagonale verbindingen gaat het om mensen die zich dwars door de organisatie bevinden, maar wel een gezamenlijk hobby, interesse of lifestyle hebben: denk dan aan mensen die allemaal op de fiets komen naar hun werk en elkaar daardoor bij de fietsenstalling met grote regelmaat treffen, of alle collega’s die meedoen met hardloopwedstrijden of die in de personeelsvereniging zitting hebben genomen.
Gebruik van informele hotspots bij veranderen
Naast de formele structuren wordt in dit soort informele diagonale dwarsverbanden veel van de betekenisgeving over de organisatie geboren en aan elkaar doorgegeven. Deze informele hotspots kun je gebruiken om er – als interne of externe veranderaar – je oor te luisteren te leggen én om er je beïnvloeding actief op te richten. Om het in de woorden van Merlijn en Guido te stellen: ‘Het is niet voldoende om bij verandering alleen naar de formele organisatie te kijken. Dan mis je wat er bij de koffieautomaat aan betekenisgeving geproduceerd wordt.’ Zij geven dus aan om te werken met de formele én de informele structuren. En door zaken die meetbaar zijn te combineren met alles wat merkbaar is, wordt verandering werkbaar.
Aanrader
Door de heldere schrijfstijl, de vele praktijkvoorbeelden en concrete handvatten die de auteurs aanreiken, is Durf het verschil te maken een aanrader voor iedereen die verandering wil bewerkstelligen in organisaties en daar zelf het verschil wil maken.
Marco Buschman is een energieke en uitdagende leiderschapstrainer, team- en executive coach, spreker en auteur van het boek Verbindend vermogen (voormalig #1 bestseller op Managementboek.nl).
Over Marco Buschman
Naast afgeronde studies aan de Koninklijke Mlitaire Academie en de Katholieke Universiteit Nijmegen heeft Marco 8,5 jaar carrière gemaakt als beroepsofficier bij de Koninklijke Luchtmacht. In 1999 heeft hij de overstap gemaakt naar de zakelijke dienstverlening; eerst als consultant, daarna als manager en vanaf eind 2005 als trainer/coach op het vlak van persoonlijke ontwikkeling. Om volledig invulling te geven aan zijn passie voor leiderschap- en teamontwikkeling heeft Marco in 2007 de stap gemaakt naar zelfstandigheid en COURIUS opgericht.
