Goede leiders zweven niet - 'Onderbouwd, prettig leesbaar, bij vlagen geestig'

Zoals Janka Stoker en Harry Garretsen zelf schrijven: ‘Leiders verdienen beter dan gereduceerd te worden tot houders van de winnende bullshit-bingokaart’.

Confronterende wetenschappelijke inzichten

Stoker en Garretsen, beiden hoogleraar en directeur van het onderzoekscentrum In the LEAD aan de Rijksuniversiteit Groningen, schrijven al sinds 2014 over de wetenschap achter goed leiderschap. Nu is er het boek, waarin zij hun inzichten aan de hand van vele actuele voorbeelden delen. Goede leiders zweven niet is voor velen vast een confronterend boek, en dat is ook de bedoeling. Want de auteurs signaleren veel niet-onderbouwde leiderschaps’waarheden’, oftewel: voer voor de bullshit-bingo. Prettig voor de top: leiders en managers zijn niet overbodig, hoe hip het ook is om dat te beweren. Ze dragen wel degelijk bij aan de prestaties van organisaties. Maar over hoe zij dat het best te kunnen doen, hebben de auteurs wel wat te melden.

Geen koekjesfabriek

Een managementmythe is dat de inhoud van het vakgebied er niet toe doet, als je maar kunt managen. Onderzoek weerspreekt dit: niet elke organisatie is een koekjesfabriek. Zo stellen de auteurs het overheidsbeleid aan de kaak dat topambtenaren in de Algemene Bestuursdienst over verschillende beleidsterreinen rouleert, zonder kennis van het vakgebied. De belangrijkste taak van de Belastingdienst, belasting innen, blijkt daardoor zelfs in gevaar te komen. Aan de andere kant zorgt ook leiderschap op basis van vakkennis niet voor de best draaiende organisaties. Dat geldt ook voor het criterium ‘leiders horen bij de familie’ bij familiebedrijven, waaronder de auteurs ook verrassend de KNVB scharen. En dan zijn er ook nog hybride organisaties als de NS. Dit bedrijf zit in een spagaat doordat het aan de ene kant een overheidsdienst verzorgt en aan de andere kant een commerciële speler moet zijn. Doe het dan maar eens goed als directeur…

Politiek leiderschap: deals of transformatie?

Bijzonder in dit boek is dat het hele spectrum van leiderschap aan bod komt: ook politiek leiderschap komt uitgebreid aan de orde. Hoe zit het bijvoorbeeld met het leiderschap van Rutte? Hij is met zijn afkeer van visies een uitgesproken voorbeeld van een pragmatische, transactionele leider. Dit in tegenstelling tot bezielde, transformationele leiders als bijvoorbeeld Obama. En Buma en - toen nog - Pechtold, leiders van zijn coalitiegenoten in de Tweede Kamer. Zij spreken de kiezers wel aan met een bezield verhaal. De tijd zal leren of dit, zoals de auteurs stellen, de achilleshiel van kabinet Rutte III is.

10 onderbouwde wetten

Stoker en Garretsen bespreken vele facetten van leiderschap. Hoe zit het met macht, tegenmacht en zelfoverschatting van leiders? Waarom is het zo moeilijk voor vrouwen om aan de top te komen? Wordt de macht van de nationale overheid uitgehold doordat steden steeds belangrijker worden? Kiezen we voor globalisering of sluiten we de grenzen? Nemen robots de rol van leiders over? Hebben Millennials ander leiderschap nodig dan andere generaties? Leven we in unieke tijden, wordt alles echt anders dan ooit tevoren? Goede leiders zweven niet is een prettig leesbaar, bij vlagen geestig boek. Bovendien is het praktisch, want de auteurs eindigen met hun goed onderbouwde 10 wetten van goed leiderschap.