Een goed gesprek ontstaat niet vanzelf. Zeker in deze tijd van snelle communicatie, kortstondige contacten en vooral de overheersing van het nuttige lijkt er nauwelijks nog ruimte te bestaan voor diepgaande gesprekken. Voor trage vragen, zoals de auteurs van het Vrije ruimte praktijkboek dat noemen. Dat zijn de vragen over zin en betekenis, over het goede, ware en schone, over wie je bent en wat je wil in het leven. Filosofische vragen dus. Om die vragen aan bod te laten komen, is ruimte nodig, ruimte voor reflectie, vrije ruimte. Even pas op de plaats maken, even stoppen met waar je mee bezig bent en nadenken. En nadenken doe je meestal beter met anderen, in dialoog, in gesprek.
Zes jaar geleden hielden Jos Kessels, Erik Boers en Pieter Mostert al een pleidooi voor die vrije ruimte in hun gelijknamige boek Vrije Ruimte. Vooral organisaties hebben daar baat bij, stellen zij, omdat mensen daar samenwerken om een gemeenschappelijk doel te bereiken. Maar wat is dat doel, en wordt dat doel door iedereen gedeeld? Zonder visie geen strategie, zonder gezamenlijke focus geen gezamenlijke richting. En dus moet er gedeeld worden, geëxpliciteerd, ondervraagd, uitgewisseld, gesproken.
Dat gaat echter niet vanzelf. Voor je het weet ontaardt een gesprek in een competentiestrijd, of krijgt de hardste schreeuwer de meeste zendtijd. Daarom zijn er vormen nodig die het gesprek in goede banen leiden en die de vrije ruimte beschermen. In het praktijkboek hebben Kessels, Boers en Mostert 75 van die vormen verzameld, variërend van ‘het socratische gesprek’, ‘klaagzang’, ‘preek’ tot ‘grafrede’ en ‘kralenspel’.
Dat levert een leuk en leerzaam boek op, niet alleen voor mensen die de neuzen op een afdeling dezelfde kant op moeten zien te krijgen, maar ook voor hen die willen weten hoe je een goed gesprek eigenlijk aanvangt en op gang houdt. Het is een echt blader- en graasboek, waar je uit kunt halen wat je op dat moment interessant of handig lijkt. Een waarschuwing is daarbij wel op zijn plaats: de vormen zijn niet allemaal even gemakkelijk zelf uit te voeren. Eigenlijk moet je ze al een keer gedaan hebben, bij voorkeur onder begeleiding van een van de drie schrijvers die er hun brood mee verdienen. Ja ja, ook filosofie is tegenwoordig een serieuze business geworden.
Over Ben Kuiken
Ben Kuiken is filosoof, schrijver en ontregelaar. Als organisatiefilosoof helpt hij mensen om anders te denken, te kijken en te praten over organisaties en de problemen die daar ontstaan. Ben is auteur van een groot aantal boeken over organiseren, spelen, en filosofie, waaronder De laatste manager, De Organisatiefilosoof, en Het Zinnigste boek dat je ooit zult lezen.
