Gedrag in organisaties

Inleiding 8

1 Individu en organisatie 13
1.1 Gedrag en motivatie 15
1.2 Capaciteiten en competenties 27
1.3 Persoonlijkheid 28
1.4 Attitudes 31
1.5 De relatie tussen individu en organisatie 33
1.6 Betrokkenheid 35
1.7 Arbeidssatisfactie 37
1.8 Billijkheid 38
1.9 Nieuwe vormen van organisatie op het werk 40
Tips voor de manager 44
Samenvatting 46
Opdrachten 48

2 Inpassen en motiveren 51
2.1 Werving en selectie 53
2.2 Inpassen 66
2.3 Methoden van inpassen 70
2.4 Motiveren 74
2.5 Effecten van motiveren 81
2.6 Intrinsiek en extrinsiek motiveren: conclusies 86
2.7 Binden van mensen aan de organisatie 86
Tips voor de manager 88
Samenvatting 90
Opdrachten 92

3 Groepen in organisaties 95
3.1 Het begrip groep 97
3.2 De organisatie als verzameling groepen 98
3.3 Soorten groepen in organisaties 99
3.4 Functies van groepen 103
3.5 Sociale beïnvloeding in groepen 108
3.6 Fasen in de groepsontwikkeling 114
3.7 Structurele kenmerken van groepen 119
3.8 Relaties tussen groepen 129
3.9 Verbeteren van de relaties tussen groepen 135
Tips voor de manager 136
Samenvatting 138
Opdrachten 140

4 Samenwerken en overleggen in groepen 143
4.1 Doelmatige samenwerking in groepen 145
4.2 Oorzaken van lage groepsprestaties 146
4.3 Verbeteren van de groepsprestaties 150
4.4 Doelmatig overleggen in groepen 156
4.5 Voor- en nadelen van een groepsaanpak 157
4.6 Criteria voor doelmatig overleggen in groepsverband 159
4.7 Procesverliezen in het overleg 161
4.8 Verbeteren van het overleg in groepen 169
4.9 Leidinggeven aan het overleg 176
4.10 Leiding geven aan zelfsturende en virtuele teams 178
Tips voor de manager 181
Samenvatting 184
Opdrachten 186

5 Communicatie in de organisatie 189
5.1 Communicatie 191
5.2 Het communicatieproces 196
5.3 Aspecten van communicatie 201
5.4 Communicatie in organisaties 203
5.5 Belemmeringen in de communicatie 209
5.6 Tekorten in de formele communicatie 214
5.7 Verbeteren van de communicatie 217
Tips voor de manager 223
Samenvatting 225
Opdrachten 227

6 Macht en leiding 231
6.1 Macht en invloed 233
6.2 Machtsmiddelen 234
6.3 Machtsgebruik 238
6.4 Effecten van machtsgebruik 241
6.5 Machtsgebruik als politiek middel 242
6.6 Machtsmisbruik 244
6.7 Leidinggeven in organisaties 247
6.8 Effectief leidinggeven 249
6.9 Verbeteren van leidinggeven 256
6.10 Invloed van leiderschap 266
Tips voor de manager 269
Samenvatting 271
Opdrachten 273

7 Organisatiestructuur 275
7.1 Aanbrengen van structuur 277
7.2 Verdelen van werkzaamheden 279
7.3 Functionele indeling 284
7.4 Afstemmen van werkzaamheden 286
7.5 Groeperen van werkzaamheden 292
7.6 Bevoegdheden en onderlinge betrekkingen 297
7.7 Aanvullende vormen van groeperen en afstemmen 304
7.8 Ontwerpen van communicatiekanalen 306
7.9 De mechanistische en organische structuur 307
7.10 Ontwikkelingen in structurele vormgeving 310
7.11 Ontwerpvraagstukken 314
Tips voor de manager 320
Samenvatting 321
Opdrachten 323

8 Organisatiecultuur 327
8.1 Het begrip cultuur 329
8.2 De organisatiecultuur 331
8.3 Typen organisatiecultuur 332
8.4 Organisatiecultuur en effectiviteit 338
8.5 Vaststellen van de cultuur van organisaties 339
8.6 De vorming van organisatiecultuur 345
8.7 Eenheid en verscheidenheid in organisatiecultuur 347
8.8 Overdragen en instandhouden van de organisatiecultuur 348
8.9 Organisatiecultuur en nationaliteit 350
8.10 Cultuurgebonden kijk op organisaties 355
8.11 Veranderen van de organisatiecultuur 356
Tips voor de manager 361
Samenvatting 362
Opdrachten 364

9 Besluitvorming in organisaties 369
9.1 Kenmerken van problemen 371
9.2 Soorten van besluitvorming in organisaties 373
9.3 Problemen in de besluitvorming 379
9.4 Belemmeringen in het besluitvormingsproces 383
9.5 Besluitvormingsmodellen 386
9.6 Strategische besluitvorming 392
9.7 Model voor strategieformulering 393
9.8 Organisatie van de strategische besluitvorming 397
Tips voor de manager 399
Samenvatting 400
Opdrachten 401

10 Stress en conflicten 405
10.1 Psychische belasting 407
10.2 Werkgerelateerde oorzaken van stress en burn-out 411
10.3 Persoonsgerelateerde oorzaken van stress en burn-out 417
10.4 Voorkomen of bestrijden van stress en burn-out 421
10.5 Fysieke belasting 427
10.6 Verminderen van fysieke belasting 428
10.7 Conflicten op het werk 429
10.8 Conflicthantering 435
10.9 Condities die van invloed zijn op de vorm van conflicthantering 438
10.10 Escalatie van conflicten 440
10.11 Conflictmanagement 441
Tips voor de manager 447
Samenvatting 450
Opdrachten 452

11 Veranderen van organisaties 455
11.1 Noodzaak tot veranderen 457
11.2 Oorzaken voor verandering 459
11.3 Beslissing om te veranderen 463
11.4 Geplande organisatieverandering 464
11.5 Aangrijpingspunten van verandering 469
11.6 Twee benaderingen van geplande verandering 472
11.7 Belemmeringen in het veranderproces 475
11.8 Rol van het management bij veranderprocessen 480
11.9 Scheppen van een veranderingsorganisatie 484
11.10 Weerstand verkleinen en draagvlak vergroten 486
Tips voor de manager 489
Samenvatting 491
Opdrachten 493

Literatuur 496
Over de auteurs 509
Register 510
Illustratieverantwoording 516