Grensoverschrijdende omzetting van rechtspersonen

WOORD VOORAF V
LIJST VAN GEBRUIKTE AFKORTINGEN XVII

ALGEMENE INLEIDING XIX
J.J. van den Broek & G.J.C. Rensen

Hoofdstuk 1 Grensoverschrijdende omzetting van vennootschappen: de arresten Cartesio, Vale en Polbud 1
J.J. van den Broek
1.1 Inleiding 1
1.2 Het Cartesio-arrest 1
1.2.1 Feiten 1
1.2.2 Prejudiciële vragen 2
1.2.3 Oordeel van het Hof van Justitie EU 3
1.2.3.1 Geen absoluut recht op verplaatsing van de werkelijke zetel 3
1.2.3.2 Wel het recht op omzetting 5
1.2.4 Conclusies uit Cartesio 6
1.3 Het Vale-arrest 7
1.3.1 Feiten 7
1.3.2 Prejudiciële vragen 8
1.3.3 Oordeel van het Hof van Justitie EU 10
1.3.3.1 Het recht op inbound omzetting 10
1.3.3.2 Toepassing van nationale bepalingen inzake oprichting van vennootschappen 13
1.3.4 Conclusies uit Vale 16
1.4 Het Polbud-arrest 16
1.4.1 Feiten 16
1.4.2 Prejudiciële vragen 19
1.4.3 Oordeel van het Hof van Justitie EU 20
1.4.3.1 Alleen verplaatsing van de statutaire zetel 20
1.4.3.2 De vrijheid van vestiging is van toepassing 20
1.4.3.3 De bescherming van de belangen van derden 24
1.4.3.4 De liquidatieverplichting als ongerechtvaardigde belemmering van de vestigingsvrijheid 25
1.4.4 Conclusies uit Polbud 27
1.5 Algemene conclusies 28

Hoofdstuk 2 Grensoverschrijdende omzetting vanuit internationaal privaatrechtelijk perspectief 31
S. van Dongen
2.1 Inleiding 31
2.2 Toepasselijk recht op een grensoverschrijdende omzetting 31
2.2.1 Inleiding: VALE 31
2.2.2 Het recht van de lidstaat van ontvangst 32
2.2.2.1 Inleiding 32
2.2.2.2 Statutaire of werkelijke zetel 33
2.2.2.3 Rechtsvorm 34
2.2.2.4 Notariële akte 36
2.2.2.5 Inschrijving in handelsregister 39
2.2.3 Het recht van de lidstaat van oorsprong 40
2.2.4 (Potentiële) knelpunten 41
2.3 Internationaal privaatrechtelijke gevolgen van grensoverschrijdende omzetting 43
2.3.1 Inleiding 43
2.3.2 Rechtsmacht 43
2.3.3 Toepasselijk recht 45
2.4 Conclusie 50

Hoofdstuk 3 Binnenlandse en grensoverschrijdende omzetting van privaatrechtelijke rechtspersonen naar huidig recht 55
E. Schmieman & B. Snijder-Kuipers
3.1 Inleiding 55
3.2 Duiding van de rechtsfiguur omzetting 56
3.2.1 Definitie van omzetting 56
3.2.2 Omzetting is verandering van juridisch kader 56
3.2.3 Verwantschap met andere juridische figuren 57
3.3 De ontwikkeling van de rechtsfiguur omzetting 57
3.3.1 Inleiding 57
3.3.2 Ontwikkeling van vermogensoverdracht naar vermogenshandhaving 58
3.3.2.1 De periode vanaf 1957 tot 1976, waarin omzetting leidde tot vermogensoverdracht 58
3.3.2.2 De periode vanaf 1976 tot 1991, waarin sprake was van een transitie van omzetting als vermogensoverdracht naar omzetting als vermogensovergang 59
3.3.2.3 De periode vanaf 1992 tot nu, waarin omzetting vormovergang en vermogenshandhaving is 59
3.3.2.4 Omzetting is een unieke rechtsfiguur 60
3.4 Huidige regeling van de omzetting: algemeen 61
3.4.1 Inleiding 61
3.4.2 Basisartikel: 2:18 BW 61
3.5 Huidige regeling van de omzetting: rechtspersonen met leden en aandeelhouders 63
3.6 Huidige regeling van de omzetting: de stichting 64
3.6.1 Inleiding 64
3.6.2 Omzetting van een stichting is niet altijd mogelijk 65
3.6.3 De vermogensklem 66
3.7 Grensoverschrijdende omzetting 67
3.7.1 Inleiding 67
3.7.2 Inbound grensoverschrijdende omzetting 68
3.7.3 Outbound grensoverschrijdende omzetting 69
3.7.4 Kanttekeningen bij de veronderstelde toelaatbaarheid van grensoverschrijdende omzetting 70
3.7.4.1 Inbound grensoverschrijdende omzetting 71
3.7.4.2 Outbound grensoverschrijdende omzetting 72
3.7.4.3 De veronderstelde brede reikwijdte van de mogelijkheid tot grensoverschrijdende omzetting 72
3.8 De onduidelijke situatie na Cartesio, Vale en Polbud 74
3.8.1 Inleiding 75
3.8.2 Mislukte pogingen om te komen tot een Europese regeling 76
3.8.3 Europese wetgeving? 77
3.8.4 Nationale regelingen in andere lidstaten 78
3.9 Conclusie 79

Hoofdstuk 4 Het “voorontwerp” betreffende grensoverschrijdende omzetting van vennootschappen 83
E.R. Roelofs
4.1 Inleiding 83
4.2 Wetssystematiek 86
4.3 Voorgestelde wettelijke bepalingen over grensoverschrijdende omzetting 87
4.3.1 Reikwijdte van de wettelijke regeling omtrent grensoverschrijdende omzetting 87
4.3.1.1 Nederland en de EU 87
4.3.1.2 Nederland en de openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba 88
4.3.1.3 Vennootschappen die niet grensoverschrijdend kunnen worden omgezet 90
4.3.2 Procedure tot grensoverschrijdende omzetting 91
4.3.2.1 Voorstel tot grensoverschrijdende omzetting 91
4.3.2.2 Schriftelijke toelichting 91
4.3.2.3 Publicatie en openbaarmaking 92
4.3.2.4 Crediteurenbescherming 93
4.3.2.5 Verzetrecht minister van Veiligheid en Justitie en DNB 95
4.3.2.6 Bescherming vennootschapsrechtelijke medezeggenschap werknemers 96
4.3.2.7 Besluitvorming 98
4.3.2.8 Bescherming minderheidsaandeelhouders, uittreedrecht 99
4.3.2.9 Taak notaris, van kracht worden, nulliteiten 103
4.4 Conclusies en aanbevelingen 106

Hoofdstuk 5 De rol van de Nederlandse notaris bij een grensoverschrijdende omzetting 111
F.J. Oranje
5.1 Inleiding 111
5.2 Grensoverschrijdende omzetting: waarom de notaris en wat is zijn richtsnoer? 112
5.2.1 Rol van de notaris 112
5.2.2 Eerste richtsnoer: het Vale-arrest en art. 2:18 BW 114
5.2.3 Tweede richtsnoer: voorontwerp 116
5.2.4 Derde richtsnoer: aanpalende rechtsfiguren 117
5.2.5 Resumerend 118
5.3 De inbound omzetting 118
5.4 De outbound omzetting 121
5.4.1 Vertrekpunt 121
5.4.2 Voorstel tot grensoverschrijdende omzetting 121
5.4.3 Toelichting op het voorstel tot grensoverschrijdende omzetting 123
5.4.4 Deponering en aankondiging 124
5.4.5 Stakeholders: algemeen 125
5.4.6 Aandeelhouders 126
5.4.7 Aandelen bezwaard met vruchtgebruik of pandrecht 127
5.4.8 Werknemers 128
5.4.9 Crediteuren 129
5.5 Besluitvorming bij een grensoverschrijdende omzetting 131
5.5.1 Bevoegd orgaan 131
5.5.2 Meerderheid 133
5.5.3 Notulen bij notariële akte 133
5.5.4 Effectuering van de grensoverschrijdende omzetting 134
5.6 De verklaring van de notaris 136
5.7 Uitschrijving uit het Nederlandse handelsregister 139
5.8 Slot 139

Hoofdstuk 6 Grensoverschrijdende omzetting in de praktijk 143
G.J.C. Rensen & K.J. Bakker
6.1 Inleiding 143
6.2 Wijze van onderzoek en verantwoording 144
6.3 Aantal GOO’s 147
6.4 Welke landen zijn betrokken? 150
6.5 Naar welke rechtsvormen wordt omgezet? 151
6.6 Welke notariskantoren begeleiden GOO’s? 153
6.7 Aankondiging 154
6.7.1 Wijze van aankondiging 154
6.7.2 Inhoud 154
6.8 Voorstel tot omzetting 156
6.8.1 Taal en vorm 156
6.8.2 Inhoud 157
6.9 Bescherming van aandeelhouders, werknemers en crediteuren 163
6.9.1 Aandeelhouders 163
6.9.2 Werknemers 165
6.9.3 Crediteuren 166
6.10 Stappen bij effectuering van de omzetting 168
6.10.1 Besluitvorming 168
6.10.2 Vennootschapsrechtelijke effectuering 170
6.10.3 Het notarieel attest 172
6.10.4 Wachttijd 173
6.10.5 De ‘houdbaarheid’ van het voorstel 174
6.11 Slot 175

Hoofdstuk 7 De fiscale behandeling van binnenlandse en grensoverschrijdende omzetting van rechtspersonen onder de huidige Wet op de vennootschapsbelasting 1969 189
G.T.K. Meussen
7.1 Inleiding 189
7.2 Art. 28a Wet Vpb. 1969 190
7.3 Historie art. 28a Wet Vpb. 1969 191
7.4 Soorten omzettingen 192
7.4.1 De fiscaal niet-geregelde omzettingen 192
7.4.2 De fiscaal niet-gefacilieerde omzettingen 194
7.4.3 De fiscaal gefacilieerde omzetting 197
7.4.3.1 Indeplaatstreding 201
7.4.3.2 Omzetting gedeeltelijk belaste stichting of vereniging in een BV: step-up 202
7.4.3.3 Het omzettingstijdstip 203
7.4.3.4 Fiscale gevolgen deelgerechtigden 203
7.4.3.5 Omzetting en fiscale eenheid 204
7.5 Grensoverschrijdende omzetting 204
7.6 Uitleiding 206

Hoofdstuk 8 Fiscale en Europeesrechtelijke aspecten van grensoverschrijdende omzettingen van vennootschappen 209
J.J. van den Broek
8.1 Inleiding 209
8.2 Omzettingen en zetelverplaatsingen 210
8.3 De jurisprudentie van het Hof van Justitie van de Europese Unie 211
8.4 Het wetsvoorstel van de Commissie vennootschapsrecht en ambtelijk voorontwerp 214
8.5 Fiscale aspecten van grensoverschrijdende omzettingen 216
8.5.1 Art. 28a Wet op de vennootschapsbelasting 1969 216
8.5.2 Art. 28a Wet Vpb 1969 en grensoverschrijdende omzetting 217
8.5.2.1 Binnenlandse omzetting naar buitenlands recht 218
8.5.2.2 De omzetting van een NV in een SE 219
8.5.2.3 De zetelverplaatsing van een SE 220
8.5.2.4 Grensoverschrijdende omzetting op grond van de vestigingsvrijheid 221
8.5.3 De vestigingsplaatsficties in vennootschapsbelasting en dividendbelasting 222
8.5.4 Exitheffing als gevolg van grensoverschrijdende omzetting 226
8.5.5 De standaardvoorwaarden en grensoverschrijdende omzettingen 229
8.5.6 Dividendbelasting 230
8.5.7 Inbound omzettingen 232
8.6 Een vooruitblik op een mogelijke fiscale regeling voor grensoverschrijdende omzettingen 234
8.7 Conclusies en aanbevelingen 235

Hoofdstuk 9 Grensoverschrijdende omzetting van rechtspersonen in de vennootschaps- en dividendbelasting: een fiscaalrechtelijk ‘ideaalplaatje’ 241
R.P.C.W.M. Brandsma & R.J. de Vries
9.1 Inleiding 241
9.2 Analogie met grensoverschrijdende juridische fusies 244
9.2.1 Inleiding 244
9.2.2 Vergelijking met grensoverschrijdende juridische fusies; algemeen 245
9.2.3 Grensoverschrijdende juridische fusies in de vennootschapsbelasting 246
9.2.3.1 Algemeen 246
9.2.3.2 Grensoverschrijdende inbound juridische fusies 247
9.2.3.3 Grensoverschrijdende outbound juridische fusies 247
9.2.3.4 Evaluatie van de vennootschapsbelastingsystematiek voor grensoverschrijdende juridische fusies 249
9.2.4 Grensoverschrijdende juridische fusies in de dividendbelasting 249
9.2.4.1 Algemeen 249
9.2.4.2 Grensoverschrijdende inbound juridische fusies 250
9.2.4.3 Grensoverschrijdende outbound juridische fusies 251
9.2.4.4 Evaluatie van de dividendbelastingsystematiek voor grensoverschrijdende juridische fusies 252
9.3 Grensoverschrijdende inbound omzettingen 253
9.3.1 Vennootschapsbelasting 253
9.3.2 Dividendbelasting 254
9.4 Grensoverschrijdende outbound omzettingen 256
9.4.1 Vennootschapsbelasting 256
9.4.2 Dividendbelasting 257
9.5 Fiscaalrechtelijk ‘ideaalplaatje’ 258
9.6 Een fiscale conceptwettekst met het oog op grensoverschrijdende omzettingen 262
9.7 Ongemakkelijke conclusie 264

Hoofdstuk 10 Civielrechtelijke aspecten van de grensoverschrijdende omzetting naar en vanuit de Caribische delen van het Koninkrijk 267
K. Frielink
10.1 Zetelverplaatsing en omzetting 267
10.1.1 Overzicht 267
10.1.2 Het Statuut 271
10.2 Beknopt overzicht privaatrechtelijke rechtspersonen 272
10.2.1 Aruba 272
10.2.2 Curaçao en St. Maarten 273
10.2.3 De BES-eilanden 273
10.3 De interne omzetting 273
10.3.1 Inleiding 273
10.3.2 Aruba 274
10.3.3 Curaçao en St. Maarten 274
10.3.4 De BES-eilanden 275
10.4 De grensoverschrijdende omzetting 277
10.4.1 Inleiding 277
10.4.2 Aruba 280
10.4.3 Curaçao en St. Maarten 281
10.4.4 De BES-eilanden 286
10.5 Kanttekeningen bij de grensoverschrijdende omzetting 287
10.5.1 Inleiding 287
10.5.2 Wijziging toepasselijk recht 288
10.5.3 Aantasting outbound omzetting 290
10.5.4 Faillissement en ontbinding 292
10.5.5 Enkele bijzondere gevallen 294
10.6 Conclusie 295

Hoofdstuk 11 Fiscaalrechtelijke aspecten van de omzetting van rechtspersonen in de Caribische Koninkrijksdelen 299
J. Adeler
11.1 Inleiding 299
11.2 Omzetting van rechtspersonen 300
11.3 Omzetting onder voormalig Nederlands-Antilliaans en huidig ACS recht 302
11.3.1 Winstbelasting 302
11.3.2 Grensoverschrijdende omzetting in de winstbelasting 303
11.3.3 Curaçao 303
11.3.4 Sint Maarten 305
11.3.5 Aruba 305
11.4 Grensoverschrijdende omzetting op de BES-eilanden 306
11.4.1 Geen winstbelasting 306
11.4.2 Toch een exitheffing – opbrengstbelasting 307
11.5 Afronding 308

Hoofdstuk 12 Keuze van vennootschapsrecht en verandering van vennootschapsrecht naar Belgisch recht 311
J. Vananroye & G. Lindemans
12.1 Internationale zetelverplaatsing: what's in a name? 311
12.2 Traditioneel geen vrije keuze in het Belgische vennootschapsrecht 312
12.2.1 Geen vrije keuze indien ‘werkelijke zetel’ in België ligt 312
12.2.2 De ‘werkelijke zetel’ als unilaterale antimisbruikbepaling 316
12.2.3 ‘Werkelijke zetel’: apologie voor een ter dood veroordeelde 320
12.2.4 Geen vrije keuze indien ‘werkelijke zetel’ ná de oprichting naar België komt 325
12.2.5 Besluit: de milde vorm van ‘werkelijke zetel’ maakt België een onwaarschijnlijk gidsland inzake internationale mobiliteit 327
12.3 Grensoverschrijdende omzetting naar of weg van Belgisch vennootschapsrecht 328
12.3.1 Grensoverschrijdende omzetting verschijnt in het Belgische recht als een ‘verplaatsing van de werkelijke zetel’ 328
12.3.2 Grensoverschrijdende omzetting naar en uit België principieel toegelaten 329
12.3.3 Procedure voor een grensoverschrijdende omzetting 331
12.3.4 Voorstellen omtrent een wettelijke procedure voor grensoverschrijdende omzetting 333
12.3.5 Let’s get physical: nood aan regels voor andere grensoverschrijdende herstructureringen 335

Hoofdstuk 13 Grensoverschrijdende omzetting en werknemersmedezeggenschap 341
J.N. Schutte-Veenstra
13.1 Inleiding 341
13.2 Rechtspraak HvJ EU inzake grensoverschrijdende omzetting 342
13.3 Verschillende vormen van medezeggenschap 343
13.3.1 Ondernemingsrechtelijke medezeggenschap 344
13.3.2 Vennootschapsrechtelijke medezeggenschap 349
13.4 Aansluiting bij SE-Statuut en/of GOF-regeling 354
13.4.1 Aansluiting bij art. 8 SE-Statuut 354
13.4.2 Aansluiting bij art. 133 Richtlijn 2017/1132/EU 357
13.5 Voorgestelde regeling 359
13.6 Voorontwerp 366
13.7 Afsluitende opmerkingen 368

Hoofdstuk 14 Samenvatting en conclusies 375
J.J. van den Broek & G.J.C Rensen
14.1 Civielrechtelijke bijdragen 375
14.2 Fiscale bijdragen 381
14.3 Vooruitblik 386

Bijlage: Wijziging van Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek in verband met de invoering van een regeling voor grensoverschrijdende omzetting van kapitaalvennootschappen 387