Hoofdzaken van het bestuursrecht

Voorwoord / V
Afkortingen / XIII

HOOFDSTUK 1 Inleiding / 1
1.1 Een casus / 1
1.2 Wat is bestuursrecht? / 2
1.3 Het belang en de plaats van het bestuursrecht / 4
1.4 Nederlands bestuursrecht en Europees bestuursrecht / 6
1.5 Opzet van dit boek / 7

HOOFDSTUK 2 Kenmerken van het bestuursrecht / 9
2.1 Inleiding; een casus / 9
2.2 Twee uitgangspunten / 11
2.3 De structuur van de bestuursrechtelijke normstelling / 14
2.4 De Algemene wet bestuursrecht / 19
2.4.1 Algemeen / 19
2.4.2 Relatie tot andere wetgeving / 21
2.5 Het begrip besluit / 24
2.6 Openbaarheid van bestuur / 31

HOOFDSTUK 3 De organisatie van het openbaar bestuur / 37
3.1 Inleiding; een casus / 37
3.2 Het openbaar bestuur / 39
3.3 Het begrip bestuursorgaan / 42
3.4 Ambt, ambtsdrager, ambtenaar / 47
3.5 Centraal en decentraal bestuur / 50
3.5.1 Algemeen / 50
3.5.2 Het Rijk / 50
3.5.3 De gemeente / 52
3.5.4 De provincie / 58
3.5.5 Het waterschap / 60
3.5.6 Openbare lichamen voor beroep en bedrijf / 61
3.5.7 Zelfstandige bestuursorganen / 61

HOOFDSTUK 4 Bevoegdheden en rechten van bestuursinstanties / 65
4.1 Inleiding; een casus / 65
4.2 Besluiten / 66
4.2.1 Beschikkingen / 67
4.2.2 Algemeen verbindende voorschriften / 79
4.2.3 Concretiserende en constituerende besluiten van algemene strekking / 81
4.2.4 Beleidsregels / 82
4.3 Plannen / 86
4.4 Feitelijke handelingen / 88
4.5 Verkrijging van bevoegdheden / 89
4.5.1 Attributie / 89
4.5.2 Delegatie / 91
4.5.3 Mandaat / 93
4.6 Privaatrechtelijke rechten / 94

HOOFDSTUK 5 Normen voor bestuurlijk handelen / 99
5.1 Inleiding; een casus / 99
5.2 Geschreven en ongeschreven recht / 101
5.2.1 Normen in het geschreven recht / 101
5.2.2 Het belang van het ongeschreven recht / 102
5.2.3 De verhouding tussen geschreven en ongeschreven recht / 104
5.2.4 Beleidsruimte en beoordelingsruimte / 107
5.2.5 Fatsoensnormen / 109
5.2.6 Responsief bestuursrecht / 111
5.3 Toepasselijkheid van bestuursrechtelijke normen / 111
5.3.1 Belang van het onderscheid tussen besluiten, beschikkingen en andere handelingen voor de toepasselijke normen / 111
5.3.2 De begrippen belanghebbende en aanvraag / 113
5.4 Normen voor de voorbereiding van besluiten / 120
5.4.1 De beslistermijn / 121
5.4.2 Zorgvuldig feitenonderzoek / 123
5.4.3 De hoorplicht / 124
5.4.4 De uniforme openbare voorbereidingsprocedure (afdeling 3.4 Awb) / 125
5.4.5 Behandelen van aanvragen / 126
5.4.6 Digitalisering communicatie overheid / 127
5.5 Normen voor de inhoud van besluiten / 128
5.5.1 Afwegen van belangen / 128
5.5.2 Het evenredigheidsbeginsel / 129
5.5.3 Het consistentiebeginsel / 132
5.5.4 Het gelijkheidsbeginsel / 133
5.5.5 Het verbod van misbruik van bevoegdheid / 138
5.5.6 Het beginsel van de materiële rechtszekerheid / 139
5.5.7 Het vertrouwensbeginsel / 140
5.5.8 Het vereiste van een deugdelijke motivering / 145
5.6 Normen voor de inrichting van besluiten / 147
5.6.1 Het beginsel van de formele rechtszekerheid / 147
5.6.2 Het vereiste van een kenbare motivering / 147
5.6.3 Vermelden van rechtsmiddelen / 148
5.7 Kennisgeving van besluiten / 148
5.8 Grenzen aan het gebruik van privaatrecht / 150

HOOFDSTUK 6 Handhaving van bestuursrecht / 153
6.1 Inleiding; een casus / 153
6.2 Handhaving langs drie sporen / 156
6.2.1 Algemeen / 156
6.2.2 Bestuursrechtelijke handhaving / 158
6.2.3 Strafrechtelijke handhaving / 161
6.2.4 Privaatrechtelijke handhaving / 162
6.3 Handhaving van normen en normen voor handhaving / 165
6.3.1 Het verband tussen normstelling en handhaving / 165
6.3.2 Normering van handhaving / 166
6.4 Handhavingstoezicht / 175
6.5 Sancties / 178
6.5.1 Last onder dwangsom / 179
6.5.2 Bestuursdwang / 183
6.5.3 Boete / 187
6.5.4 Intrekking van begunstigende besluiten / 188
6.5.5 Overige sancties / 189
6.5.6 Het karakter van de bestuurlijke sancties / 190
6.6 Verhouding tot het strafrecht / 191
6.7 De gedoogproblematiek / 192

HOOFDSTUK 7 Rechtsbescherming en klachtrecht / 197
7.1 Inleiding; een casus / 197
7.2 Het systeem van de rechtsbescherming / 199
7.2.1 Vormen van rechtsbescherming / 199
7.2.2 Historische ontwikkeling van de rechtsbescherming / 202
7.2.3 Het systeem aan de hand van zes vragen / 203
7.3 Bezwaar / 215
7.4 Administratief beroep / 218
7.5 Beroep bij de bestuursrechter / 219
7.5.1 Algemeen / 219
7.5.2 De procedure / 223
7.5.3 Bevoegdheden van de rechter / 227
7.5.4 Bijzondere procedures / 233
7.5.5 Hoger beroep / 234
7.6 De voorlopigevoorzieningsprocedure / 236
7.7 Rechtsbescherming door de burgerlijke rechter / 238
7.8 Rechtsbescherming in internationaal verband / 242
7.9 Klachtrecht / 244
7.9.1 Algemeen / 244
7.9.2 Intern klachtrecht / 244
7.9.3 Extern klachtrecht / 245

Toegift / 249
Jurisprudentieregister / 255
Zakenregister / 279